تاثیر میزان مصرف کود اوره بر رشد و عملکرد ارقام کوهسار، طارم هاشمی و بینام درکشت مجدد برنج

کشت مجدد برنج در استان مازندران در حال گسترش است. جهت بررسی اثر مصرف نیتروژن بر رشد و عملکرد ارقام کوهسار، طارم هاشمی و بینام در کشت مجدد، آزمایش مزرعه‎ای در سال های زراعی 1394 و 1395 در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی و به صورت کرت‎های خرد شده اجرا شد که ارقام به عنوان کرت اصلی و مقدار مصرف کود نیتروژنی در چهار سطح صفر، 30، 60 و 90 کیلوگرم نیتروژن خالص از منبع اوره به عنوان کرت فرعی بود. نشاکاری ارقام برنج پس از برداشت محصول نوبت اول، در زمین اصلی انجام شد. اندازه‎گیری ارتفاع بوته، تعداد پنجه در کپه و وزن خشک در سه مرحله حداکثر پنجه زنی، گلدهی و رسیدن فیزیولوژیکی انجام شد. با سنجش سطح برگ و وزن خشک برگ در مرحله حداکثر پنجه زنی و گلدهی، شاخص سطح برگ، سرعت رشد گیاه و سرعت جذب خالص نیز برآورد شد. اجزای عملکرد نیز در مرحله رسیدن فیزیولوژیکی اندازه‎گیری شدند. با برداشت پنج متر مربع و خرمنکوبی محصول به دست آمده به رطوبت 14 درصد تبدیل و بر حسب هکتار برآورد شد. صفات درصد برنج کامل و خرده ، راندمان تبدیل، درصد پوسته و سبوس، طول دانه قبل و بعد از پخت، نسبت طویل شدن دانه، درجه سفیدی جرمی، درصد آمیلوز، غلظت ژل و درجه حرارت ژلاتینه شدن اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که اثر رقم در هر سه مرحله بر صفات رشدی برنج در سطح پنج یا یک درصد معنی‎دار بود. اثر نتیروژن نیز بر شاخص‎‎های رشدی مثبت بود و با افزایش مصرف آن، صفات رشدی بین 50-15 درصد بهبود یافت. اثر متقابل رقم ونیتروژن در مراحل مختلف رشد متفاوت بود. طول خوشه رقم کوهسار کوتاهتر از ارقام طارم هاشمی و بینام و این تفاوت در سطح 5% معنی‎دار بود. از نظر تعداد دانه پر، پوک و کل، رقم کوهسار بیشتر از ارقام طارم هاشمی و بینام بودند. وزن هزار دانه رقم کوهسار بیشتر از بینام و این دو نیز بیشتر از طارم هاشمی بود. شاخص برداشت رقم کوهسار حداقل 14 درصد بیشتر از ارقام بینام و طارم هاشمی بود. بیشترین عملکرد مربوط به رقم کوهسار با تولید معادل 3168/4 کیلوگرم در هکتار و کمترین آن معادل 2825/2 کیلوگرم در هکتار مربوط به رقم طارم هاشمی بود. میزان افزایش تعداد خوشه در کپه در تیمار 90 کیلوگرم نیتروژن در مقایسه با شاهد، 36/5 درصد بود. تعداد کل دانه در خوشه با افزایش مصرف نیتروژن افزایش یافت ولی وزن هزار دانه کاهش نشان داد. اثر سطوح نیتروژن بر شاخص برداشت تا 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار مشابه بود ولی در تیمار 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار کاهش معنی‎داری نشان داد. عملکرد برنج با افزایش مصرف نیتروژن بهبود یافت. در هر سه رقم با افزایش مصرف نیتروژن، شاخص سطح برگ روند افزایشی معنی‎داری داشت و در تیمار 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به مقدارحداکثر خود رسید. بیشترین شاخص سطح برگ برای رقم طارم هاشمی در سطح 90 کیلوگرم نیتروژن در مرحله گلدهی حاصل شد که معادل 3/68 بود. اثر سال بر راندمان تبدیل و نسبت طویل شدن دانه معنی‎دار شد ولی اثر نیتروژن فقط بر غلظت ژل معنی‎دار شد. میزان خسارت کرم ساقه خوار برای رقم کوهسار بیشتر از ارقام بینام و طارم هاشمی بود. با افزایش مصرف نیتروژن، درصد خسارت کرم ساقه خوار، افزایش یافت. درصد الودگی بلاست گردن خوشه رقم کوهسار بیشتر و معادل 20/77 درصد بود ولی ارقام بینام و طارم هاشمی بترتیب معادل 3/55 و 5/11 درصد بود ولی با افزایش مصرف نیتروژن، درصد آلودگی گردن خوشه تغییر نکرد. بنابراین، برای رقم کوهسار میزان 90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص با سه بار تقیسط به فاصله 15 روز و برای ارقام طارم هاشمی وبینام میزان 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص با سه بار تقیسط به فاصله 20 روز ، در حوزه آبریز هراز قابل توصیه است. کلمات کلیدی: شاخص رشد،کشت مجدد، وزن خشک، عملکرد، نیتروژن