فناوری تولید کاهوی آیسبرگ (Iceberg) و معرفی ارقام تجاری آن

ایران یکی از غنی ترین مراکز دنیا از نظر ذخایر ژنتیک گیاهی محسوب می شود. به عقیده گیاه شناسان ایرانی حدود 10 الی12 هزار گونه گیاهی در ایران وجود دارد که آن را به عنوان یکی از غنی ترین مراکز تنوع ذخایر توارثی گیاهی در جهان ساخته است. بطوری که تنوع ژنتیکی ذخایر توارثی کشورمان بیش از تنوع گیاهی کل قاره اروپا تخمین زده می شود. مطابق آمارهای فایو، تولید تیپ های مختلف کاهو طی دو دهه اخیر در دنیا از رشد 118 درصدی برخوردار بوده است. به نحوی که این محصول از نظر افزایش سطح زیرکشت پس از ذرت، برنج، سیب زمینی و گوجه فرنگی در رتبه پنجم جهانی قرار گرفته است. در کشور ما نیز بر اساس آمار منتشره از سوی وزارت جهاد کشاورزی روند افزایش سطح زیر کشت این محصول طی سالهای اخیر بسیار چشمگیر بوده است، به گونه ای که سطح زیر کشت 6 هزار هکتاری سال 1388 به 20 هزار هکتار در سال 1394 افزایش یافته است. مسلما توجه به خصوصیات کمی و کیفی محصول و استفاده از ژرم پلاسم، نقش بسزایی در پروژه های به نژادی ایفا می کند. برای رسیدن به این اهداف، دسترسی محققان و به نژادگران به ژرم پلاسم غنی و شناخته شده جهت استمرار پیشرفت بهنژادی بسیار حایزاهمیت است. به موازات اقتصادی شدن تولید این محصول و توجه جوامع به سلامت افراد، تولید ارقام متنوع از تیپ های مختلف اعم از برگی، ساقه ایی، رومن و آیسبرگ نیز صورت گرفته است. دسترسی به ارقام داخلی سازگار با شرایط اقلیمی باعث افزایش راندمان تولید، افزایش سودآوری، ممانعت از خروج ارز و استمرار تولید می گردد. گرچه بخش اعظمی از سطح زیرکشت کاهو در کشور ما را کاهوهای تیپ رومن تشکیل می دهند و در سالهای اخیر برخی ارقام مناسب و سازگار برای مناطق شمال و جنوب کشور معرفی شده و یا در دست معرفی هستند اما به موازات آن تولید کاهوی تیپ آیسبرگ (Iceberg) اعم از بهاره و پاییزه در سالهای اخیر مورد استقبال گسترده ای قرارگرفته است. شناخت ارقام مناسب و سازگار و بررسی صفات کمی و کیفی این تیپ از کاهو در کنار کاهوهای بومی کشور جهت کشت در شرایط فضای باز و گلخانه از اهمیت بالایی برخوردار است. این تیپ دارای برگ های بسیار تردد و شکننده بوده، برگ ها یک هد فشرده و سخت را تولید می کنند که نسبت به فشار و ضربه مقاوم و برای حمل به نقاط دور مناسب می باشند. لذا در مواقعی از سال که در برخی از مناطق، امکان تولید کاهوهای رومن فراهم نیست توجه به تولید این تیپ، استمرار تولید و تامین نیاز بازار داخل بویژه در مناطق دور دست را میسر می سازد.