امکان افزایش بازده تولیدمثل ماده بزهای مرخز با زایش های متوالی (سه زایش در دو سال)

هدف این مطالعه ارزیابی عملکرد تولید مثلی ماده بزهای مرخز در سیستم افزایش بزغاله دهی(سه زایش در دو سال) و مقایسه با سیستم سنتی تولید بره بود. در این تحقیق 90 راس ماده بز بالغ در ایستگاه دامپروری سنندج از بهار تحت نظر قرار گرفته و در مرداد ماه ابتدا ماده بزها بر اساس وزن طبقه بندی شده و سپس به سه گروه آزمایشی تقسیم شدند: تیمار اول- دو بار جفت دهی در سال از 15 شهریور لغایت 30 آبان و 15 فروردین لغایت 31 اردیبهشت با هورمون تراپی؛ بدین ترتیب که در هر دوره جفت دهی همزمان سازی فحلی و تحریک تخمکریزی با استفاده از تیمار پروژسترون (سیدر) + 400 واحد PMSGانجام شد. تیماردوم- دو بار جفت دهی در سال بدون هورمون-تراپی؛تیمار شاهد- روش طبیعی جفت دهی یک بار در سال از 15 شهریور لغایت 30 آبان (گروه شاهد)؛. داده های مربوط به تاریخ زایش ها، تعداد و وزن بزغاله های متولد شده و از شیرگرفته از شروع آزمایش در سال 1391 تا پایان دی ماه 1393 جمع آوری شدند. نرخ آبستنی، نرخ دو یا چند قلو زایی، تعداد بزغاله متولد شده، نرخ بزغاله دهی، مجموع بزغاله متولد شده ، مجموع بزغاله از شیر گرفته شده و نرخ زنده مانی محاسبه شده و تجزیه و تحلیل آماری داده ها با استفاده از نرم افزار SAS انجام شد. نرخ زایش ماده بزها در تیمار اول، دوم و شاهد به ترتیب2، 77/1 و 6/1 طی 24 ماه بود که دارای تفاوت معنی داری بودند (05/0> P). نرخ بزغاله دهی در تیمار اول، دوم و شاهد به ترتیب 43/3، 6/2 و 17/2 بود که به لحاظ آماری با یکدیگر تفاوت معنی داری داشتند (05/0> P). مجموع بزغاله متولد شده و مجموع بزغاله از شیر گرفته شده و نرخ ازشیرگیری در طول 2 سال در تیمار اول به طور معنی داری بیشتر از تیمار دوم و شاهد بود (05/0> P). اثر نوبت زمانی بر وزن تولد و از شیرگیری بزغاله ها معنی داربود(05/0> P). اثر تیمار و نوبت جفت دهی بر نرخ آبستنی، زایش، سقط، دو یا چند قلوزایی، بزغاله دهی و مجموع بزغاله متولد شده معنی دار بود (05/0> P). میانگین مجموع وزن بزغاله متولد شده به ازای هر راس ماده بز در گروه های آزمایشی و شاهد به ترتیب 95/2، 62/2 و 39/2 کیلوگرم و میانگین مجموع وزن بزغاله شیرگیری شده به ترتیب 10، 01/8 و 67/7 کیلوگرم بود. تفاوت سه تیمار از نظر دو صفت معنی دار بود(05/0> P). عملکرد تولیدی و تولید مثلی ماده بزها در صفات نرخ آبستنی، زایش، چندقلوزایی، بزغاله دهی، مجموع بزغاله متولد شده، نرخ از شیرگیری و مجموع بزغاله از شیر گرفته شده بین نوبت جفت دهی اول و سوم با نوبت جفت دهی دوم و چهارم تفاوت معنی داری داشتند (05/0> P). محاسبات اقتصادی در دو تیمار آزمایشی و شاهد نشان دادکه درآمد خالص اجرای تیمار تولید مثلی و سه بار زایش در طول دو سال بهتر از تیمار شاهد بود اما میزان درآمد به ازای هر راس ماده بز در طول دو سال در تیمارشاهد بیشتر از دو تیمار آزمایشی بود. به طور کلی در ماده بزهای مرخز، افزایش راندمان تولیدمثلی باعث افزایش سود دامدار نخواهد شد.کلمات کلیدی: عملکردتولید مثل، همزمانی فحلی، زایش متوالی، بزمرخز