بررسی تاثیر باقیمانده برخی علف کش های شالیزار بر محصولات کشت دوم

قبل از هر اقدامی در خصوص محصولات کشت دوم لازم است ابتدا اطلاعات کافی از اثرات نامطلوب باقیمانده علف کش از کشت نخست را دارا بود؛ تا تصمیم مناسب برای انتخاب نوع گیاه و زمان کشت اتخاذ نمود. آزمایش های مزرعه ای و گلخانه ای به منظور بررسی تاثیر احتمالی باقیمانده علف کش های انتخابی برنج بر محصولات کشت دوم رایج در شالیزار اجرا شد. علف کش های مورد بررسی شامل تیوبنکارب، بوتاکلر، اکسادیارژیل و بن سولفورون متیل بود. در آزمایش نخست علف کش ها مطابق عرف، در کشت نشایی برنج مصرف شدند و آزمایشهای زیست سنجی با استفاده از خاک مزارع فوق و گیاهان محک کاهو و شاهی انجام شد. نتایج نشان داد که بطورکلی اندام های هوایی (ارتفاع و وزن تر) گیاهان محک دارای حساسیت کمتر و اندام های زمینی آنها (طول ریشه و وزن تر ریشه) دارای حساسیت بیشتری به باقیمانده علف کش ها بودند. بوتاکلر دارای کمترین و اکسادیارژیل دارای بیشترین (%‮‭60‬ ) بازدارندگی بر گیاهان محک بود. تاثیر تیوبنکارب بر ارتفاع و وزن تر ساقه گیاهان محک کمتر و کاهش طول و وزن تر ریشه بیشتر بود. علف کش بن سولفورون متیل فاقد اثرات بازدارندگی بر روی اندام های هوایی و کاهش شدید طول و وزن تر ریشه را موجب شد. در آزمایش دوم علف کش بن سولفورون متیل در دزهای صفر، ،‮‭70 35‬ و ‮‭140‬ گرم در هکتار در شرایط گلدانی مصرف و کشت برنج انجام شد. پس از برداشت برنج ؛ خاک گلدان ها در تست های بیولوژیکی جهت آشکارسازی باقیمانده بن سولفورون متیل با گیاهان محک شاهی و کاهو بررسی شد. آزمایش زیست سنجی با خاک لایه سطحی (صفر تا 5 سانتیمتر) و زیرین گلدان (‮‭10-15‬ سانتیمتر) انجام شد. هدف از بررسی آزمون فرضیه تجزیه یا آبشویی بن سولفورون متیل در اراضی شالیزاری بود. نتایج نشان داد که واکنش دو گیاه محک شاهی و کاهو به باقیمانده علف کش بن سولفورون متیل تحت تاثیر نوع گیاه محک، دز علف کش و اثر متقابل آنها قرار گرفت. کاهو در اوایل فصل در تیمار شاهد دارای ارتفاع و وزن تر نسبی و طول ریشه کمتری بود. طول ریشه هر دو گیاه با افزایش دز علف کش ابتدا افزایش و سپس دارای روند کاهشی بود. خاک سطحی دارای سمی ت کمتر و خاک عمقی به شد ت برای ریشه سم ی بود. با افزایش دز بن سولفورون متیل وزن تر ریشه در خاک عمقی به شدت دارای روند کاهشی بود، در حالیکه این شاخص در خاک سطحی با افزایش دز دارای تغییرات اندکی بود. در آزمایش سوم به منظور مطالعه باقیمانده پندیمتالین ابتدا این علف کش تا سه برابر دز توصیه شده در شالیزار مصرف و زیست سنجی با دو گیاه محک شاهی و کلزا با خاک مزرعه فوق در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. نتایج نشان داد که ارتفاع و وزن تر گیاهچه های دو گیاه محک مورد بررسی فقط تحت تاثیر نوع گیاه بوده و تحت تاثیر دز علف کش قرار نگرفت. بررسی تکمیلی به منظور آزمون صحت نتایج بررسی نخست و امکان آشکارسازی باقیمانده پندیمتالین با روش زیست سنجی اجرا شد. ابندا دزهای ،‮‭1 1‬/،‮‭02 0‬/،‮‭0/01 0‬ و ‮‭0/002‬ برابر دز توصیه شده پندیمتالین در پتری دیش حاوی خاک شالیزاری مصرف و یک روز پس از کاربرد علف کش اقدام به کشت گیاه محک شاهی شد. نتایج نشان داد که صفات وزن تر و ارتفاع شاهی به شدت تحت تاثیر دز علف کش قرار گرفت و برازش مدل دز-پاسخ هیپربولیک به داده ها نشان داد که دز لازم برای %‮‭50‬ کاهش در وزن تر و ارتفاع شاهی به ترتیب ‮‭0/005‬ و ‮‭0/009‬ برابر دز توصیه شده بود. این نتایج نشان داد که گیاهان محک مورد بررسی به خوبی قادر به آشکارسازی باقیمانده علف کش پندیمتالین بودند و این علف کش فاقد باقیمانده موثر بر گیاهان کشت دوم در صورت مصرف در شالیزار بود. کلمات کلیدی: زیست سنجی، باقیمانده علف کش، گیاه حساس، شاهی، کاهو