بررسی آلودگی زیست محیطی ناشی از مصرف کود های نیتروژن در حوضه زاینده رود اصفهان

رودخانه ها توسط فاضلابهای صنعتی ، شیمیایی ، فاضلابهای خانگی و شهری، پسابهای کشاورز ی آلوده می گردند . در کشاورزی موادی که بعنوان کود و سم دفع آفات نباتی استفاده می گردد، دارای مواد معدنی از قبیل نیترات ، سدیم، ، فسفات و غیره می باشد، روش نادرست کودپاشی در کشاورزی سبب تشدید آلودگی آب و خاک می گردد . پساب ها ی کشاورز ی حاوی ازت، فس فر می باشند که در طول مس یر وارد رودخانه ها می گردند . این آلاینده ها علاوه بر منابع آب سطح ی ، آب های زیرزمینی را نیز آلوده می کنند. کودهای ش یمیایی مصرف ی در بخش کشاورزی شامل اوره، نیترات آمونیوم ، فسفات، سولفات پتاسیم سوپر فسفات تریپل و سولفات آمونیوم، ا ست . مقداری از این کودها به صورت رواناب های سطحی، از طریق فرسایش خاک های زراعی و جریان های برگشتی مجددًا وارد رودخانه ها می گردند و مقداری نیز به صورت نفوذ عمقی به آ بهای زیرزمینی می پیوندند. آلاینده نیترات به علت داشتن بار منفی و جذب نشدن بر روی سای ت های تبادلی خاک به سرعت از لایه های خاک شسته شده و به منابع آبهای سطحی و زیرزمینی راه پیدا می کند. این الاینده در خاک از کودهای نیتروژنی طی فرآیندهای بیولوژیکی بوجود می آید. عوامل گوناگون در خاک مانند درجه حرارت، تهویه، رطوبت، و واکنش خاک بر شدت تولید نیتر ات از کودهای نیتروژن مؤثر است همچنین نحوه مدیریت مصرف کود بر این روند تأثیرگذار است . یک تحقیق نتایج نشان داده است که مصرف یکباره کود اوره باعث دوبرابر شدن میزان آبشویی نیترات در مقایسه با مصرف سرک گردید . در جریانهای سطحی و رودخانه ها بسته به وسعت مناطق کشا ورزی تأثیر گذار در بالادست رودخانه به تدریج با نزدیک شدن به انتهای مسیر رودخانه غلظت نیترات افزایش می یابد. نوع کود نیتروژنی مصرف شده نیز بر میزان نیترات آبشویی شده مؤثر است و بطوریکه در یک بررسی کودهای فرم نیترات تلفات به مراتب بیشتری از فرم آمونیمی داشته است . ارقام مختلف محصولات زراعی نیز در میزان جذب نیترات و جلوگیری از آبشویی آن با یکدیگر تفاوت دارند.