ارزیابی فنی سیستم آبیاری سنترپیوت و ارایه راه کارهای بهبود عملکرد آن در استان خراسان رضوی

نتایج ارزیابی یک سیستم آبیاری می تواند به شناخت بیشتر مدیر از عملکرد و نقاط قوت و ضعف سیستم منجر شود و کمک کند که مدیر نسبت به ادامه کار سیستم آبیاری و یا اصلاح آن تصمیم بگیرد. به منظور ارزیابی کار دستگاه آبیاری بارانی سنترپیوت، عوامل موثر در عملکرد دستگاه برای ارزیابی تعیین و آزمون می شود تا بر اساس آن راه حلی برای بهبود مصرف آب آبیاری و عملکرد دستگاه ارایه گردد. این تحقیق در سالهای ‮‭1390‬ و ‮‭1391‬ روی چهار دستگاه سنترپیوت در شهرستانهای سبزوار، نیشابور، تربت حیدریه و سرخس انجام شد. برای ارزیابی در چهار ردیف شعاعی از محل محور دستگاه قوطی های نمونه برداری به فواصل 6 متری چیده شد و در هر بار آبیاری حجم آب داخل قوطی ها یادداشت گردید. سپس کلیه عوامل ارزیابی شامل: بازده کاربرد بالقوه، بازده کاربرد واقعی و توزیع یکنواختی پخش آب دستگاه ها با تجزیه وتحلیل داده های صحرایی محاسبه شد. بازده بالقوه، بازده واقعی و یکنواختی پخش آب برای دستگاه آبیاری بارانی سنتر پیوت ارزیابی شده در منطقه سبزوار به ترتیب ‮‭72‬/،‮‭42/23 64‬ و‮‭78/82‬ درصد، در منطقه تربت حیدریه به ترتیب‮‭13‬/،‮‭34/56 49‬ و ‮‭59/88‬ درصد، در منطقه سرخس به ترتیب ‮‭24‬/،‮‭68/24 68‬ و ‮‭77/91‬ درصد و در منطقه نیشابور به ترتیب ‮‭51‬/،‮‭60/38 60‬ و ‮‭71/87‬ درصد حاصل شده است. تحلیل نتایج نشان داد که این دستگاه ها (به غیر از دستگاه ارزیابی شده در منطقه تربت حیدریه) از شرایط مطلوبی برخوردار بوده و از کارایی مناسبی برخوردار هستند. اما پایین بودن بازده بالقوه در این دستگاه ها نشان می دهد که سیستم های موجود با زمین و شرایط زراعی مطابقت خوبی ندارند و به خوبی طراحی نشده اند. مقادیر بازده واقعی در این دستگاه ها در مقایسه با مقادیر ارایه شده در منابع علمی، مقدار قابل قبولی نبوده و ناشی از مدیریت ضعیف دستگاه است. بر پایه یافته های این تحقیق پیشنهادهایی برای بالا بردن کارایی دستگاه آبیاری بارانی سنترپیوت در زمینه افزایش سرعت دستگاه، تغییر قطر نازل آبپاش ها، در صورت لزوم ایجاد حوضچه ترسیب و حذف جلبک ها و تامین مقدار آب متناسب با نیاز آبی گیاه عرضه شده است. واژه های کلیدی: سیستم آبیاری سنتر پیوت، ارزیابی فنی، عملکرد، بهبود کارایی