میزان توده زنده کفزیان خلیج فارس و دریای عمان به روش مساحت جاروب شده

به منظور پایش ذخایر، محاسبه میزان صید بر واحد سطح ‭(CPUA) ‬و توده زنده کفزیان آبهای خلیج فارس و دریای عمان، ‮‭11‬ گشت تحقیقاتی با استفاده از کشتی تحقیقاتی فردوس ،1 مجهز به تور ترال کف ماهی از غرب آبهای استان خوزستان ('‮‭49 00‬ طول شرقی) تا خلیج گواتر در آبهای استان سیستان و بلوچستان ('‮‭61 25‬ طول شرقی) طی سالهای ‮‭1388‬ تا ‮‭1390‬ بمورد اجرا در آمد. کل منطقه مورد بررسی به ‮‭17‬ منطقه ‭A ‬تا ‭Q ‬تقسیم بندی شد که ‮‭10‬ منطقه آن در خلیج فارس ‭(A ‬تا ‭J) ‬و 7 منطقه در دریای عمان ‭(K ‬تا ‭Q) ‬بوده و در خلیج فارس اعماق ‮‭10‬ تا ‮‭50‬ متر و در دریای عمان اعماق ‮‭10‬ تا ‮‭100‬ متر تحت پوشش قرار گرفت. با توجه به وسعت مناطق، در هر سال حدود ‮‭316‬ ایستگاه نمونه برداری بصورت کاملا تصادفی انتخاب گردید. مقدار زی توده و میانگین صید بر واحد سطح‭(CPUA) ‬ذخایر کفزیان با استفاده از روش مساحت جاروب شده ‭(Swept Area) ‬محاسبه شد. در سال ‮‭1388‬ شکوفایی و ازدیاد جمعیت عروس دریایی در دریای عمان نمونه برداری و محاسبات را با مشکل مواجه ساخت. پس از حذف زیتوده عروس دریایی در محاسبات سال ‮‭1388‬ و براساس نتایج بدست آمده از مقدار توده زنده آبزیان موجود در صید ترال کف، مشخص شد که سهم خلیج فارس از میزان تراکم ماهیان کفزی طی سالهای ،‮‭1389 1388‬ و ‮‭1390‬ به ترتیب 5/،‮‭3/7 1‬ و ‮‭1/7‬ برابر مقدار آن در دریای عمان بوده و در مجموع بین ‮‭60‬ تا حدود ‮‭80‬ درصد از توده زنده آبزیان در کل منطقه مورد بررسی را حوزه آبی خلیج فارس درخود جای داده بود. نمونه برداری های انجام شده از مناطق ‮‭17‬ گانه ‭A ‬تا ‭Q ‬نشان داد که در سالهای ‮‭1388‬ و ‮‭1390‬ منطقه ‭K (‬سیریک تا جاسک) در دریای عمان و در سال ‮‭1389‬ مناطق ‭C ‬و ‭D (‬گناوه تا دیر) در خلیج فارس از بیشترین مقدار زی توده آبزیان تجاری، غیرتجاری و کل برخوردار بودند. مقایسه نتایج میانگین ‭CPUA ‬کفزیان تجاری، غیرتجاری و کل در دو حوزه آبی خلیج فارس و دریای عمان مشخص نمود که در سالهای ‮‭1388‬ و ‮‭1390‬ به ترتیب مناطق ‭L (‬جاسک تا میدانی) و ‭K (‬سیریک تا جاسک) در دریای عمان و در سال ‮‭1389‬ منطقه ‭G (‬بندرمقام تا فارور) در خلیج فارس دارای بیشترین مقدار این شاخص بودند. در مقابل منطقه ‭A (‬غرب استان خوزستان) در خلیج فارس و منطقه ‭P (‬کنارک تا رمین) در دریای عمان دارای کمترین مقدار زی توده و میانگین ‭CPUA ‬کفزیان تجاری، غیرتجاری و کل بودند. در خلیج فارس فراوانی و تراکم آبزیان در حوزه آبی استان هرمزگان بیش از سایر مناطق بود و در دریای عمان نیز فراوانی و تراکم آبزیان در حوزه آبی دریای عمان بیش از استان سیستان و بلوچستان بود. میانگین ‭CPUA ‬کل آبزیان در سالهای ‮‭1388‬ و ‮‭1390‬ در دریای عمان به ترتیب ‮‭3/4‬ و ‮‭1/8‬ برابر خلیج فارس بود و در سال ‮‭1389‬ مقدار این شاخص در خلیج فارس ‮‭1/2‬ برابر دریای عمان محاسبه شد. بررسی میانگین ‭CPUA ‬آبزیان در لایه های عمقی آبهای دریای عمان نشان داد که در سالهای ،‮‭1389 1388‬ و ‮‭1390‬ بیشترین مقدار این شاخص به ترتیب در لایه های عمقی ‮‭50‬،‮‭30 30‬‮‭20‬ و ‮‭20‬‮‭10‬ متر بود. در خلیج فارس طی این سالها با افزایش عمق بر مقدار این شاخص افزوده شده و بیشترین مقدار آن در لایه عمقی ‮‭50‬‮‭30‬ متر و کمترین مقدار طی سالهای ‮‭1388‬ و ‮‭1389‬ در لایه عمقی ‮‭20‬‮‭10‬ متر و در سال ‮‭1390‬ در لایه عمقی ‮‭30‬‮‭20‬ متر مشاهده شد. آبزیان کفزی تجاری طی سالهای ،‮‭1389 1388‬ و ‮‭1390‬ به ترتیب 2/،‮‭57/1 52‬ و ‮‭59/7‬ درصد از زیتوده کل آبزیان آبهای جنوب را دارا بودند و مقدار زیتوده و سهم آنها از زیتوده کل در آبهای خلیج فارس به مراتب بیش از دریای عمان بود. سهم کفزیان غیرتجاری از زیتوده کل آبزیان آبهای جنوب نیز به ترتیب 7/،‮‭36/2 27‬ و ‮‭32/9‬ درصد محاسبه شد. آبزی ان غال ب ترکیب صید ترال کف در هر دو محیط آب ی مورد مطالعه شامل سپ رماهی ان، گرب ه ماهی ان، سنگسرماهی ان، گوازیم دم رشته ای، گیش ماهی ان، یال اسبی سر بزرگ، کوتر ماهیان و حسون معمولی بود. واژه های کلیدی: خلیج فارس، دریای عمان، کفزیان تجاری، کفزیان غیرتجاری، زیتوده، صید در واحد سطح