ارزیابی تاثیر عملیات آبخیزداری در کاهش سیلاب حوزه های آبخیز (حوز آبخیز گاودره)

بخش عمده ای از سطح کشور در محدود مناطق خشک و نیمه خشک قرار گرفته است. مقادیر ناچیز بارندگی در چنین مناطقی همراه با پراکنش نامناسب آن باعث ایجاد خشکسالی ها و کمبود آب شده است. تامین آب تمیز مبنای اصلی استفاد پایدار و مطمین از منایع طبیعی است. حفظ منابع ملی آب با کاهش هدر رفت آن و به تبع آن تقویت پوشش گیاهی در حوزهصهای آبخیز از اصلیصترین اهداف اجرای عملیات آبخیزداری است. طرحصهای آبخیزداری در قالب مطالعات انجام شده و در مراحل مختلف در آبخیزهای کشور توسط واحدهای اجرایی به طور متفاوت به اجرا گذاشته میصشوند. ارزیابی کارآیی و عملکرد عملیات آبخیزداری، برای یافتن نقاط ضعف و قوت مدیریتهای اعمالی و میزان اثربخشی آنها به منظور دستیابی به راهکارهای اجرایی و مدیریتی بهتر این طرحصها، اصل گریز ناپذیری در مدیریت آبخیزهاست. این تحقیق بهصمنظور ارزیابی تاثیر عملیات آبخیزداری بر کنترل سیلاب، در حوز آبخیز گاودره در استان کردستان انجام گرفته است. این حوزه، وسعتی در حدود ‮‭6/27‬ کیلومتر مربع دارد و از زیر حوزهصهای قشلاق سنندج میصباشد. اطلاعات پای حوزه و دادهصهای لازم از جمله دادهصهای بارندگی و رواناب، از گزارشات و نقشهصهای موجود و سازمانهای مربوطه استخراج گردید. موقعیت مکانی و مشخصات اجرایی عملیات آبخیزداری با مشاهدات صحرایی ثبت گردید. بمنظور مقایس رفتار حوزه، قبل و بعد از اجرای عملیات آبخیزداری، مدل هیدرولوژیکی ‭HEC-HMS ‬با استفاده از وقایع بارندگی و رواناب مشاهده شده، واسنجی و اعتبارصیابی گردید. تاثیر عملیات صورت گرفته با توجه به افزایش ظرفیت نگهداشت رواناب و به تبع آن کاهش سیلاب و تغییر خصوصیات سیلاب خروجی مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان می دهد که علیرغم وجود نقایصی در اجرای عملیات آبخیزداری، حجم روانابهای ذخیره شده افزایش و دبی اوج سیلاب کاهش یافته است. نتایج بیانگر اثر مثبت تغیرات مدیریتی اعمال شده است که باعث تغییر رفتار حوزه در راستای کاهش سیلاب گردیدهصاست. واژه های کلیدی: عملیات آبخیزداری، سیلاب، حوزه گاودره، ‭HEC-HMS‬، مدل رواناب بارندگی