بررسی اثرات سازه های مکانیکی کنترل رواناب و رسوب بر ذخیره رواناب ها در حوز آبخیز حیدری

افزایش رو به رشد تلفات منابع آب و خاک حوضه های آبخیز در چند دهه اخیر در اثر بهره برداری غیر اصولی از منابع شدت فزاینده ای یافته است. این موضوع ضمن تشدید وقوع سیلاب ها و افزایش نرخ تولید رسوب و کاهش عمر مفید مخازن سدها، موجبات کاهش تولید و تلفات سرمایه های ملی کشور را فراهم نموده است. حفظ منابع ملی آب و خاک با کاهش فرسایش و هدر رفت آب و تقویت پوشش گیاهی در حوزهصهای آبخیز از اصلی ترین اهداف اجرای عملیات آبخیزداری است. طرح های آبخیزداری در قالب مطالعات انجام شده و در مراحل مختلف در آبخیزه های کشور توسط واحدهای اجرایی به طور متفاوت به اجرا گذاشته میصشوند. ارزیابی کارآیی و عملکرد عملیات آبخیزداری، برای یافتن نقاط ضعف و قوت مدیریتهای اعمالی و میزان اثربخشی آنها به منظور دستیابی به راهکارهای اجرایی و مدیریتی بهتر این طرح ها، اصل گریز ناپذیری در مدیریت آبخیزهاست. این تحقیق به منظور ارزیابی تاثیر احداث سازهصهای کوتاه بر تغییر روند و میزان ذخیره رواناب، در حوز آبخیز حیدری در استان چهارمحال و بختیاری انجام گرفته است. این حوزه، وسعتی در حدود ‮‭112‬ کیلومتر مربع دارد و حجم قابل توجهی عملیات مکانیکی در آن انجام شدهصاست. اطلاعات پای حوزه و دادهصهای لازم، از گزارشات موجود استخراج گردید. مشخصات مکانی و اجرایی سازه های احداث شده از طریق انجام عملیات صحرایی ثبت گردید. کارایی سازهصها با توجه به حجم ذخیره شد رواناب در مخازن سازهصها و افزایش ضریب ذخیره رواناب مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. نتایج بررسی ها نشان می دهد که علیرغم وجود نقایصی در اجرای این سازه ها، حجم روانابهای ذخیره شده و پتانسیل نفوذ رواناب افزایش یافته است که بیانگر اثر مثبت تغییرات مدیریتی اعمال شده است. توجه به اعمال تنوع در انجام عملیات آبخیزداری بخصوی عملیات بیولوژی میصتواند اثر بخشی اقدامات صورت گرفته را افزایش دهد. واژه های کلیدی: ارزیابی عملیات آبخیزداری، ذخیره رواناب، سدهای کوتاه، حوزه آبخیز حیدری

Keywords:

رواناب , رسوب , حوزه آبخیز حیدری , حوزه آبخیز , آبخیزداری , چهارمحال وبختیاری (استان) , سدها , سدهای کوتاه , سازه مکانیکی