گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی بیماری های مهم برنج در شرایط کم آبیاری تنظیم شده در کشت نشایی برنج رقم فجر

به منظور بررسی اثرات کم آبیاری در اراضی شالیزاری روی شدت بیماری و درجه خسارت بیماری شیت بلایت در کشت نشا کاری برنج، آزمایشی بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی شامل هفت تیمار آبیاری، در سه تکرار روی برنج رقم فجر و در مدت دو سال (‮‭1381-82‬) در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه برنج کشور - مازندران به اجرا در آمد. بعد از عملیات آماده سازی زمین، در نیمه دوم اردیبهشت ماه، نشاهای رقم فجر در فواصل ‮‭30‬ا‮‭30‬ سانتی متر کاشته شد. ابعاد هر کرت 5ا3 متر مربع بوده است. در بین بیماریهای قارچی برنج، سوختگی غلاف (شیت بلایت)، یکی از بیماریهای مهم بویژه درسالهای اخیر ویکی از مهمترین بیماری قارچی برنج تحت شرایط کشت آبی است. در بوته های آلوده به علت اینکه آب و مواد غذایی کافی به خوشه نمی رسد دانه های آن باریک می شوند. بیماری سوختگی غلاف در اثر حمله قارچ ‭Rhizoctonia solani K‬ی‭hn ‬ایجاد می شود که فرم جنسی آن ‭Thanatephorus cucmeris Donk ‬است و دامنه میزبانی بسیار وسیعی دارد. جهت بررسی بیماری سوختگی غلاف برگ برنج در زمان برداشت تعداد 5 کپه از چهار نقطه اطراف کرت و یک کپه از وسط کف بر گردیده و سپس درجه شدت بیماری ‭(DS) ‬و درجه آسیب ‭(DD) ‬به ترتیب با روش (‮‭1953‬ ‭Yoshimuru ‬‮‭1954‬.، ‭Ono) ‬تعیین شد. در ارزیابی صورت گرفته، بترتیب T3 (ارتفاع آب به طور متناوب ‮‭0-3‬ سانتی متر) دارای بیشترین میزان آلودگی و T7 (اشباع) دارای کمترین میزان آلودگی بوده است. هدف اصلی اجرای این پروژه بهره مندی بهینه از آب شیرین در کشت و کار برنج، افزایش راندمان عملکرد، کاهش هزینه تولید و ارتباط مقدار آب مصرفی با میزان آلودگی به شیت بلایت بوده است ولی در بررسی آماری صورت گرفته اختلاف معنی داری بین تیمارها وجود نداشت عدم معنی دار شدن تیمارها نشان دهنده این است که تغییر در مقدار آب مصرفی گرچه در بهره مندی بهینه از آب شیرین دارای اهمیت می باشد ولی در میزان آلودگی به شیت بلایت نقش مهمی ندارد. با توجه به اینکه بین کوچکترین و بزرگترین میانگین ها تفاوت بارزی مشاهده می شود و با وجود معنی دار نبودن ‭F ‬تیمار، با استفاده از آزمون دانکن که بر مبنای دامنه بین میانگین ها استوار است، بین تیمارها در ارزیابی شدت خسارت تفاوت معنی دار وجود دارد. واژه گان کلیدی‭: sheath blight‬، برنج، کم آبیاری تنظیم شده، کشت نشایی، رقم فجر