بررسی اثر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد بر خواص فیزیکی، مکانیکی و تبدیل برنج

وقوع تنش خشکی یکی از عوامل اصلی کاهش کمیت وکیفیت محصولات کشاورزی به ویژه تولید برنج محسوب می شود. از این رو شناخت ویژگی های فیزیکی، مکانیکی وکیفیت تبدیل برنج در اثر تنش خشکی در بهینه سازی فرآیند پس از برداشت به منظور کاهش ضایعات از اهمیت زیادی برخوردار است. در این تحقیق اثر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد برخصوصیات مذکور در رقم هاشمی مورد بررسی قرارگرفت. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از :1- غرقاب دایم و تنش آبی ملایم در مرحله اواسط پنجه زنی تا زمانی که برگها لول شوند (شکل برگ نمره 5 بگیرد)(T1)، 2- غرقاب دایم و تنش آبی شدید در مرحله اواسط پنجه زنی تا زمانی که برگها علاوه براینکه لول می شوند، 50 درصد برگها نیز زرد می شوند(T2) ، 3- غرقاب دایم و تنش آبی ملایم در مرحله آغاز تشکیل ظهورخوشه تا زمانی که برگها لول شوند(T3) ، 4- غرقاب دایم وتنش آبی شدید در مرحله آغاز تشکیل ظهورخوشه تا زمانی که برگها علاوه براینکه لول می شوند، 50 درصد برگها نیز زرد می شوند(T4) ، 5- غرقاب دایم و تنش آبی ملایم در مرحله 50 درصد گلدهی تا زمانی که برگها لول شوند(T5) ، 6- غرقاب دایم و تنش آبی شدید در مرحله 50 درصد گلدهی تا زمانی که برگها علاوه براینکه لول می شوند، 50 درصد برگها نیز زرد می شوند (T6) و 7- غرقاب دایم درسراسرمرحله رشدگیاه به ارتفاع 5 سانتی متر(تیمار شاهد) (T7). در هر یک از تیمارهای مذکور، خصوصیات فیزیکی، مکانیکی وکیفیت تبدیل برنج اندازه گیری و مقایسه شد. نتایج این تحقیق نشان داد که تنش خشکی شدید (تیمارهای T4 وT6) موجب کاهش معنی دار (P<0.01) عرض دانه، قطر میانگین هندسی و حسابی، درجه کرویت، وزن هزار دانه و جرم مخصوص ظاهری دانه شده است، ولی بین تیمارهای شاهد (بدون تنش) و تیمارهای تحت تنش خشکی ملایم در این صفات اختلاف معنی دارمشاهده نشد. نیروی گسیختگی دانه در بارگذاری فشاری و خمشی بطور معنی داری(P<0.01) تحت تاثیر تنش خشکی شدید قرارگرفت، بطوری که در بارگذاری فشاری بیشترین نیروی گسیختگی دانه در تیمار T1وT7 (به ترتیب 81/102 و 2/103 نیوتن) بدست آمد که اختلاف آنها با تیمارهای T2، T3 وT5 معنی دار نبود، اما با تیمارهای T4 وT6 (به ترتیب 26/91 و 65/89 نیوتن) اختلاف معنی داری نشان داد. همچنین بیشترین مقدار نیروی گسیختگی دانه در بارگذاری خمشی در تیمارهای T1 وT7 (به ترتیب با میانگین 74/20 و 32/20 نیوتن) تعیین گردید که با تیمارهای T4، T5 وT6 (به ترتیب 92/17، 21/18 و 43/17 نیوتن) اختلاف معنی دار نشان داد. تنش خشکی شدید در مرحله 50 درصد گلدهی(T6) کمترین نسبت برنج سالم (85/47 درصد) را به همراه داشت، در صورتی که بیشترین برنج سالم به تیمارT1 (14/52 درصد) اختصاص داشت بطوریکه اختلاف آن به جز تیمار T6 با سایرتیمارها معنی دار نبود. روند مشابهی در مورد درصد دانه های گچی مشاهده شد. با افزایش شدت تنش خشکی، محتوای آمیلوزکاهش و قوام ژل افزایش یافته است، اما شاخص ژلاتینی شدن و نسبت طویل شدن دانه بعد از پخت تحت تاثیر تنش خشکی قرار نگرفت. واژه های کلیدی: تنش خشکی، خصوصیات فیزیکی، نسبت برنج سالم، کیفیت تبدیل.