بررسی اثر مالچ های پلاستیکی و سیستم آبیاری قطره ای سطحی بر راندمان مصرف آب و رشد و عملکرد درختان پسته

به منظور مطالعه اثرات استفاده از خاکپوش پلاستیکی در سیستم آبیاری قطره ای روی درختان بارور پسته، تحقیقی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، در دو باغ پسته (رقم اوحدی) با شرایط متفاوت از نظر میزان آب مصرفی (4100 و 6170 متر مکعب در هکتار)، دور آبیاری (8 و 12 روز) و وضعیت رشد درختان، به مدت دو سال (94-1393)، در حومه غربی رفسنجان اجرا شد. در هر باغ سه سطح پوشش، شامل: بدون خاکپوش (تیمار C)، خاکپوش های پلاستیکی سیاه و سفید (تیمارهای MB و MW)، در سه تکرار اجرا شد. در نهایت اثر استفاده از خاکپوش پلاستیکی برشاخص های رویشی، کمی و کیفی محصول، میزان رطوبت و شوری خاک و بهره وری مصرف آب (WUP)، با مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن، انجام شد. ضمن اینکه جنبه های اقتصادی این تحقیق نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج، تاثیر معنی دار استفاده از خاکپوش پلاستیکی بر اغلب شاخص های رویشی، کمی و کیفی محصول و نیز WUP را نشان داد. در اغلب موارد، رنگ خاکپوش تاثیر چندانی بر این شاخص ها نداشت. در مجموع کاربرد خاکپوش پلاستیکی، بسته به وضعیت درختان، باعث افزایش وزن خشک محصول تا 1090 گرم به ازای هر درخت، کاهش درصد پوکی میوه تا 10/6 درصد، افزایش درصد خندانی میوه تا 11/2 درصد، کاهش تعداد دانه در انس پسته تا 2/3 واحد و افزایش بهره وری مصرف آب تا 100 درصد نسبت به تیمار شاهد گردید. استفاده از خاکپوش پلاستیکی، متوسط رطوبت حجمی خاک در عمق حداکثر توسعه ریشه (75-25 سانتی متر) و عمق 75-0 سانتی متر را به ترتیب تا 8 و 12 درصد افزایش داد. ضمن اینکه امکان افزایش دور آبیاری تا دو برابر حالت بدون پوشش را فراهم نمود. معادلات تغییرات رطوبت حجمی خاک در عمق حداکثر توسعه ریشه درختان و در فاصله بین دو آبیاری متوالی برای هر دو باغ بدست آمد. بر اساس معادلات استخراج شده و مقادیر رطوبتی در دو حد نقطه پژمردگی دایم (PWP) و رطوبت سهل الوصول (RAW) در خاک باغ های آزمایشی، دور آبیاری مناسب درختان پسته در خاک های لومی شنی تا شنی لومی، به ترتیب در حالت بدون خاکپوش 6 تا 8 روز و در صورت استفاده از خاکپوش پلاستیکی 12 تا 15 روز بدست آمد. نتایج نشان داد که استفاده از خاکپوش پلاستیکی، بسته به میزان آب مصرفی، دور آبیاری، بافت خاک و محل نمونه برداری، شوری سطح خاک را نسبت به تیمار شاهد، از 30/8 تا 51/8 درصد کاهش داد. ضمن اینکه متوسط شوری عمق 0 تا 120 سانتیمتری خاک نیز نسبت به تیمار بدون خاکپوش، از 20/4 تا 27/7 درصد کاهش یافت. در بحث ارزیابی اقتصادی استفاده از خاکپوش، بسته به شرایط باغ و درختان، مقدار سود کسب شده متفاوت بود. اما آن چه که به طور قطع می توان گفت این است که استفاده از خاکپوش پلاستیکی در سیستم آبیاری قطره ای سطحی درختان پسته، سود آور بوده و دارای توجیه اقتصادی است.کلید واژه ها: بهره وری مصرف آب، پسته، رطوبت خاک، شوری، مالچ.