بررسی اثر حفاظت فراسرد بر اسانس چهار گونه مرزه Satureja reshingeri, S. spicigera, bachtiarica, S. khuzistanica, S

هدف از این مطالعه بررسی تاثیر نگهداری بذر چهار گونه مرزه (شامل Satureja reshingeri, S. sahendica, S. spicigera, S. bachtiarica) در شرایطفرا سرد(Cryopreservation) و مقایسه کیفیت اسانس گیاهان رشد یافته از این بذرها با گیاهان معمولی (شاهد) بود. به همین منظور بذر چهار گونه مذکور از رویشگاههای طبیعی آنها برداشت شدند و به منظور ذخیره سازی و نگهداری در نیتروژن مایع با استفاده از تیمار شیشه ای شدن به مدت یک هفته در نیتروژن مایع (دمای oC196-) قرار گرفتند. پس از خروج از تانک نیتروژن مایع، بذور به مدت 2 دقیقه در حمام آب گرم (42 درجه سانتی گراد) ذوب شدند و به منظور شستشوی مواد محافظ سرمایی، بذرها سه مرتبه و هر مرتبه 2دقیقه در محلول ساکارز 2/1 مولار قرار گرفتند. از مخلوط پیت ماس – پرلایت (1:3) برای کشت گیاهان در گلخانه استفاده شد. بذور شاهد بدون قرارگیری در نیتروژن مایع در گلدان ها کاشته شدند. سرشاخه گلدار نمونه ها در مرحله گلدهی کامل برداشت و پس از خشک کردن در دمای محیط با روش تقطیر با آب مورد اسانس گیری قرار گرفتند. اسانسها با دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. مقایسه میزان ترکیبات شناسایی شده در اسانس گیاهان مرزه مورد مطالعه در شرایط فراسرد و شاهد نشان داد که قرارگیری در شرایط فراسرد بر روی نوع ترکیبات اسانس و درصد آن ها تاثیری نداشته است. در اسانس گیاه مرزه S. rechingeriقرار گرفته در ازت مایع تعداد 15 ترکیب شناسایی شد که عمده ترین ترکیبات به ترتیب کارواکرول (9/81%)، پاراسیمن (8/5%) و گاماترپینن (2/3%) بودند. در حالیکه در اسانس گیاه S. rechingeri تیمار شاهد تعداد 16 ترکیب شناسایی شد که عمده ترین ترکیبات به ترتیب کارواکرول (1/82%)، پاراسیمن (9/4%) و گاماترپینن (1/2%) بودند. در اسانس S. sahendica قرار گرفته در ازت مایع 15 ترکیب شناسایی شد که عمده ترین ترکیبات پاراسیمن (3/43%)، گاماترپینن (05/21%)، تیمول (3/18%) و کارواکرول (1/5%) بودند، در حالیکه در اسانس گیاه S. sahendica تیمار شاهد تعداد 13 ترکیب شناسایی شد که عمده ترین آنها پاراسیمن (4/29%)، تیمول (3/28%)، گاماترپینن (19%) و کارواکرول (5/14%) بودند. در اسانس گیاه S. bachtiarica قرار گرفته در ازت مایع تعداد 12 ترکیب شناسایی شد که عمده ترین آن ها کارواکرول (5/70%)، گاماترپینن (9/10%) و پاراسیمن (9/6%) بودند، در حالیکه در گیاه S. bachtiaricaشاهد تعداد 13 ترکیب شناسایی شد که عمده ترین آنها کارواکرول (3/68%)، گاماترپینن (3/12%) و پاراسیمن (3/6%) بودند. در اسانس گیاه مرزه S. spicigera قرار گرفته در ازت مایع 11 ترکیب شناسایی شد که عمده ترین ترکیبات تیمول (2/38%)، گاماترپینن (6/22%)، پاراسیمن (5/17%) و کارواکرول (5/11%)بودند، در حالیکه در گیاه مرزه S. spicigera تیمار شاهد تعداد 11 ترکیب شناسایی شد که عمده ترین آنها تیمول (1/41%)، گاماترپینن (1/21%)، پاراسیمن (1/17%) و کارواکرول (9/11%) بودند.واژه های کلیدی: مرزه، Satureja، فراسرد (Cryopreservation)، اسانس، بازده، تیمول، کارواکرول.