بررسی روابط آبی اکالیپتوس میکروتکا ‭(Eucalyptus microteca) ‬و اکالیپتوس سارجنتی‭(E.sargentii) ‬با استفاده از آزمایشات لایسیمتری

با هدف تعیین نیاز آبی دو گونه از اکالیپتوس ‭(E.microtheca ‬و‭E.sargentii) ‬و همچنین تاثیر تنش خشکی بر رفتارهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی این دو گونه، آزمایشی با استفاده از لایسیمترهای وزنی و زهکش دار در شرایط طبیعی در ایستگاه تحقیقات بیابان زدایی شهید صدوقی یزد به مدت سه سال به اجرا درآمد. آزمایش با سه تیمار %‮‭100‬ (شاهد)، %‮‭70‬ (تنش متوسط) و %‮‭40‬ (تنش شدید) ظرفیت زراعی در قالب طرح پایه کاملا تصادفی و در سه تکرار اجرا گردید. در مجاور لایسیمترهای مورد استفاده برای آزمایش، لایسیمتری برای تعیین تبخیر و تعرق پتانسیل و لایسیمتری برای تعیین میزان تبخیر از سطح خاک منظور گردید. نتایج بررسیهای به عمل آمده نشان داد که گیاهان مذکور از تبخیر و تعرق سالانه کمتری نسبت به تبخیر و تعرق پتانسیل برخوردار بوده و از جمله گونه های مقاوم به خشکی اکالیپتوس محسوب میگردند. ضریب گیاهی دو گونه ‭E.microtheca ‬و ‭E.sargentii‬در شرایط ظرفیت زراعی به ترتیب ‮‭0/45‬ با نیاز آبی سالانه ‮‭833/4‬ میلیصمتر و ‮‭0/67‬ با نیاز آبی سالانه ‮‭1227/9‬ میلیمتر اندازه گیری شد. فاکتورهای مورفولوژیکی اندازه گیری شده در هر دو گونه شامل وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، ارتفاع، قطر متوسط، حجم تاج پوشش، طول ریشه، سطح مقطع تنه، شاخص سطح برگ ‭(LAI) ‬و نسبت ریشه به شاخه ‭(R/S) ‬تحت تاثیر میزان رطوبت خاک قرار گرفته و بین تیمارهای مختلف رطوبتی اختلاف معنیصداری (‮‭001.0‬ ‭> P) ‬مشاهده شد، هرچند با مقایسه میانگین بین تیمارها مشاهده گردید که در برخی از صفات مورد اندازه گیری اختلاف معنی داری بین تیمارهای ‮‭70‬ و ‮‭40‬ درصد ظرفیت زراعی وجود ندارد. در هر دو گونه تنش ملایم خشکی موجب بهبود نسبت ریشه به اندام هوایی گردید. رفتارهای فیزیولوژیکی شامل کارایی مصرف آب ‭(WUE)‬، پتانسیل آب، گنجایش نسبی آب ‭(RWC)‬، سطح برگ ویژه و گنجایش نسبی کلروفیل ‭(RCC) ‬نیز تحت تاثیر میزان دسترسی گیاه به آب قرار گرفت. افزایش میزان رطوبت خاک تاثیری بر میزان قندهای محلول و میزان پرولین برگ ها در هیچ یک از گونه های مورد آزمایش نداشته است. کلید واژه ها: اکالیپتوس ‭(E.microtheca ‬و‭E.sargentii)‬، تبخیر وتعرق، لایسیمتر، روابط آبی، تنش خشکی.