سناریوهای پیش روی آینده عراق و تحلیل دورنمای حقوقی، بین المللی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران

عراق جدید همانند گذشته یک تهدید نظامی برای جمهوری اسلامی نیست، اما همچنان زمینه های بالقوه هدایت تنش و ناامنی به حوزه امنیت ملی ایران را دارا است. مسایل امنیتی در شرایط جدید تغییر جدی کرده است. چالش های ناشی از رقابت گروه های مختلف قومی و سیاسی در داخل عراق و آثار زیان بار ناشی از بی ثباتی و جنگ داخلی، افراط گرایی، تفرقه های قومی و مذهبی و نهایتا احتمال تجزیه این کشور از جمله چالش های جدید ند که از زاویه داخلی عراق وارد حوزه امنیت ملی ایران می شود. جاوید منتظران (کارشناس ارشد روابط بین الملل دانشگاه مالک اشتر) و سعید قربانی (دکتری آینده پژوهی و استادیار دانشگاه مالک اشتر) در مقاله ای به موضوع سناریوهای پیش روی عراق و شناسایی مطلوب ترین سناریو برای ایران پرداخته اند. عراق در بین کشورهای همسایه، بیشترین اشتراکات را با جمهوری اسلامی ایران دارد و ژیوپلیتیک و تمامیت ارضی این کشور به هر سرنوشتی که مبتلا شود، برای جمهوری اسلامی مهم تلقی می شود؛ چرا که می تواند جغرافیای سیاسی و دورنمای حقوقی بین المللی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران را به شدت تهدید یا تقویت و به تبع، آن را تحت تاثیر قرار دهد. به همین جهت، تبیین سناریوهای آینده بحران عراق و ارزیابی و تحلیل تاثیرات متقابل آن بر حوزه حقوقی بین المللی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران، هدف اصلی این پژوهش است. با نظر به فاکتورها و نیروهای پیش ران کلیدی و مهم ترین موارد عدم قطعیت، سناریوهای تحولات آتی عراق، از منظر نویسندگان پژوهش عبارت اند از: سناریوی بازپس گیری مناطق اشغال شده عراق از دست داعش و تقسیم مسالمت آمیز، عادلانه و دموکراتیک قدرت در عراق (عراق دموکراتیک)؛ سناریوی اتحاد میان اقوام و مذاهب عراق و افزایش قدرت ملی عراق (عراق متحد و قدرتمند)؛ سناریوی افزایش اختلافات میان حکومت مرکزی، سنی ها و کردها و آغاز جنگ داخلی گسترده در عراق (عراق درگیر جنگ داخلی)؛ سناریوی تجزیه و تقسیم عراق به سه شکل (عراق تجزیه شده). در بررسی تاثیرات هریک از این سناریوها بر وضعیت و دورنمای حقوقی، بین المللی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران، مشخص شد که مطلوب ترین سناریو برای ایران، سناریو عراق دموکراتیک است و در این راستا پیشنهادهایی عرضه می شود.