بررسی اغراض ثانوی خبر در دیوان حافظ

علم معانی در میان فنون مختلف بلاغی از درونی ترین مسائل زیبایی شناختی و ظریف ترین شیوه هاي تأثیر کلام سخن میگوید. از جمله قابلیّت هاي بلاغی این دانش، میتوان به تحلیل و تبیین اندیشه و جهان بینی گوینده، بیان مقتضیّات حال و مقام مخاطب و توسّع زبان اشاره کرد که بحث »مقاصد ثانوي خبر و انشا « از مهمترین ارکان این علم به شمار میرود. با توجّه به اهمیت موضوع و نقش آن در بررسی کلام و رعایت اقتضاي حال مخاطب و از آنجایی که اشعار حافظ نمونه اعلاي معانی به شمار میروند و پربارترین معانی ثانوي در آن به کار رفته است؛ تحقیق در زمینه معانی ثانوي خبر در دیوان حافظ ضرورت می یابد. در پژوهش حاضر برآن شدیم تا با شناخت معانی ثانوي خبر و یافتن نمونه هاي مشترك آن در بین آثار دانشمندان علوم بلاغت، دیدگاه حافظ را در این زمینه در اشعارش مورد بررسی قرار دهیم که مواردي چون: اظهار تأثّر و اندوه، توبیخ، شکایت، مفاخره، استرحام، آگاهی مخاطب از حقیقت امري، جلب توجه، فروتنی، تفاوت مراتب دو کار، اظهار ضعف و ناتوانی، استهزاء و تحقیر، اظهار آسودگی و بیان اختتام کار و .... را شامل میشوند.گفتنی است که این تحقیق با استفاده از روش کتابخانه اي و به شیوة تحلیلی- توصیفی نوشته شده است.

Keywords:

علم بلاغت , معانی ثانوی , خبر , حافظ.