بررسی پروتوتایپ‌ها در رمان "طوبا و معنای شب" اثر شهرنوش پارسی‌پور

شخصیت­های داستان­ها شاید در نگاه نخست زاییدۀ مطلق ذهن نویسنده به نظر برسند اما بی­تردید در پس ذهن هر نویسنده­ای تصاویری است که از اثری، انسانی، اتفاقی یا خاطره­ای نقش بسته و همین تصاویر به مدد خلاقیت او تبدیل به شخصیتی منحصر به­ فرد شده است. از این تصاویر و الگوهای اولیه با عنوان "پروتوتایپ" یا                                                                         "پیشین­تیپ" یاد می­شود که انواع مختلفی چون ادبی، اساطیری، تاریخی، مذهبی و... دارد. شهرنوش پارسی­پور به عنوان یکی از نویسندگان مطرح معاصر با توجه به گرایشی که به سبک رئالیسم جادویی و فضاسازی وهم­آلود دارد بدیهی است که در خلق شخصیت­های داستانی­اش به طور مثال متأثر از پروتایپ­های ادبی و اساطیری باشد. پرسش اصلی این پژوهش آن است  که در خوانش داستان  طوبا و معنای شب بر اساس انواع پروتوتایپ­ها و منشأ شخصیت به چه نوع پروتوتایپ­هایی برمی­خوریم و منشأ شخصیت­های داستان از کجاست. آیا برساختۀ ذهن نویسنده است و یا از جایی وام گرفته شده­اند. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی این پروتوتایپ­ها را کشف و در چارچوب­هایی نظم داده و بررسی کند تا نشان دهد نویسنده در پرداخت داستان از چه پروتوتایپ­هایی بهره گرفته و در کدام نوع موفق­تر عمل کرده است. بررسی­ها نشان می­دهد با توجه به گرایش نویسنده به سبک رئالسیم جادویی، شخصیت­پردازی این داستان تحت تأثیر صد سال تنهایی و هم­چنین بوف کور قرار گرفته و استفاده از پروتوتایپ­های ادبی کاملاً مشهود است. بخش زیادی از انواع پروتوتایپ­ها در این اثر قابل بررسی است اما پروتوتایپ­های اساطیری و ادبی در مقایسه با دیگر پروتوتایپ­ها بیشترین فراوانی را در این رمان داشته­اند. نحوۀ پرداخت غالب پروتوتایپ­ها نیز روساختی و تصنعی است.

Keywords:

پروتوتایپ , شخصیت , تیپ , پارسی‌پور , طوبا و معنای شب