خوانش ناقدان عرب از نظریۀ نظم عبدالقاهر جرجانی و تطبیق آن با نظریه‌های معاصر

عبدالقاهر جرجانی زبان­شناس و ادیب، نظریه پرداز علم بلاغت و واضع نظریه نظم است؛ نظریه­های او در باب علم بلاغت از دقت و ظرافتی بالا برخورداراست به گونه­ای که از قرن­ها پیش تا­کنون به عنوان منبعی معتبر برای این علم مورد استفاده پژوهشگران این حوزه قرار گرفته است. تحقیقاتی که پژوهشگران معاصر عرب در بررسی آراء و نظریات جرجانی انجام داده­اند، نشان می­دهد آرای بلاغی وی خصوصا نظریه­ای که در باب نظم مطرح کرده است، ریشه­ در میراث ادبیات عرب دارد و عبدالقاهر تحت تاثیر اساتید پیش از خود بدین نظریه دست یافته و صورتی کامل و جامع بدان بخشیده است. از سوی دیگر، نظریه نظم، با بسیاری از مباحثی که امروزه توسط اندیشمندان غربی مطرح و با نام آنان شناخته شده است، هم­پوشانی دارد. با این تفاوت که نظریه­های معاصر غربی، صورتی قاعده­مند­تر و گاه جامع­تر از نظریه­های عبدالقاهر دارد.

Keywords:

عبدالقاهر جرجانی , نظریه نظم , سبک شناسی , ساختارگرایی , نحو گشتاری , بینامتنیت , بافت