ادراک فضایی در میدان نقش جهان اصفهان بر مبنای حرکت جوهری ملاصدرا

حرکت لازمه ی ادراك معمارانه است. فضای معماری به واسطه خواص پویایی، سیالیت و مکث، موجبات حرکتفیزیکی، بصری و ذهنی را در ناظر فراهم می آورد. در فلسفه، عامل حرکت مبنای ادراك حقایق جهان مادی است.فیلسوفان اسلامی، حرکت را امری کمالی و دارای غایت می دانستند که مشمول اصل قوه و فعل است. طبق نظریه یحرکت جوهری ملاصدرا، وجود مادی به واسطه ی حرکت دائمی خود به سمت وجود روحانی، با طی مراتب و گذراز عوالم محسوسات، خیالات و معقولات به ادراك حقیقی جهان نائل می شود. پژوهش حاضر از نوع کیفی تحلیلی-توصیفی بوده و راهبرد پژوهش مطالعه ی موردی با رویکرد تفسیری می باشد. این مقاله با تحلیل تجربه ی ادراکی ناظردر میدان نقش جهان اصفهان، مقارنه ی حرکت و ادراك در فلسفه و معماری را مورد بررسی قرار می دهد. از نتایجعمده ی پژوهش، بین مراتب استکمالی بدن تا نفس در کسب معرفت بر مبنای فلسفه ی حرکت جوهری و مراحلادراك تجربی فضا از ماده به معنا در معماری اسلامی، همخوانی قابل توجهی مشاهده می شود. معماری اسلامی با ایجادفضای معنوی خاص همواره بستری برای کشف و شهود درونی ناظر فراهم می ساخته و با توجه به ویژگی های سیالیت،تجربه ی ادراکی ناظر را از نازل ترین مراتب به سوی کامل ترین آن هدایت می کرده است.

Keywords:

معماری , حرکت جوهری , میدان نقش جهان , ادراک فضا , تکامل نفس