آثار قاعده نفی سبیل در معاهدات بین المللی حکومت اسلامی

قاعده نفی سبیل یکی از قواعد مهم و کاربردی فقهی به شمار می آید و از معدود قواعدی است که در همه ابواب فقهی از جمله معاملات و عبادات و نکاح و سیاست حکومت اسلامی کاربرد دارد، مهمترین مستند این قاعده، قسمت آخر آیه 141 سوره نساء است که میفرماید:«وَلَنْ یَجْعَلَ اللهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا»اما با مطالعه کتب فقهی و کتب قواعد فقه میبینیم که به جنبه سیاسی این قاعده که همان نفی سلطه کفار بر مسلمین است بسیار اندک پرداخته شده است، در حالی که این بخش از احکام الهی از احکام پرکاربردی است که مسلمانان باید به آن اهتمام وِیژه داشته باشند، چرا که برای تشکیل حکومت اسلامی و ادامه حیات آن نیاز به ارتباط با سایر جوامع دارندمهمترین مصداق ارتباط جوامع با یکدیگر انعقاد معاهدات و توافقنامه های مختلف بین کشورهاست. مهمترین وجه احکام اسلامی در بخش تنظیم معاهدات حکومت اسلامی با سایر کشورها، همان قاعده نفی سبیل است که به موجب آن، مسلمین نباید تحت سلطه کفار باشند و هرگونه معاهدهای که مستقیم یا غیر مستقیم منجر به این امر شود باطل و محکوم است. با توجه به اینکه هر کشوری در حین تنظیم قرارداد و معاهده به دنبال منفعت حداکثری است، کشورهای اسلامی در تنظیم معاهدات باید نهایت دقت و توجه را داشته باشند که هیچ بند و اصلی در معاهدات منعقد شده استقلال و عزت مسلمین را مستقیم و غیرمستقیم نفی نکند. برای این امر مهم شناخت انواع توافقنامه ها و قراردادهای بین المللی که ما مفصلا در رساله به آن پرداخته ایم لازم و ضروری است و همچنین روند قانونگذاری و نظارت بر اجرای قوانین در بخش تنظیم معاهدات حکومت اسلامی باید متأثر از قاعده مهم نفی سبیل باشد تا این حکم الهی به درستی اجرا شود.