تبیین راهبردهای برنامه ریزی شهری از منظر واقع گرایی اسلامی علامه طباطبایی

زمینه‌های ارزشی و فرهنگی، نظام فکری و فلسفی آن جامعه­ای است که مسبب اصلی شکل‌گیری و هدایت نظریه‌ها و الگوهای برنامه‌ریزی شهری خاص خود است. در این میان، مفاهیم و الگوهای شهرسازی در ایران نیز بر اثر موج فراگیر جهانی‌شدن، تحت تأثیر رویکردهای غربی، دچار نظام فکری متشتت و بحران هویت شده و لزوم بازتعریف الگوها و بنیادهای شهرسازی مبتنی بر فرهنگ و حکمت جامعۀ اسلامی بیش‌ازپیش آشکارشده است. هدف از انجام تحقیق، دستیابی به راهبردهای برنامه‌ریزی شهری برای شهر ایرانی از منظر واقع‌گرایی اسلامی علامه طباطبایی است. پژوهش حاضر، به روش کیفی و با راهبرد پس­کاوی انجام‌شده است. آزمون مدل، به روش داده­بنیاد از طریق مصاحبۀ نیمه­ساختاریافته و باز از ساکنان، متخصصان و مدیران شهر زنجان انجام گرفت که در تعداد 45 نمونه مصاحبه، مفاهیم و مصادیق راهبردها کاملاً تکراری شد و به اشباع نظری رسید. یافته‌های تحقیق، بیانگر آن است که راهبردهای برنامه‌ریزی شهری قابل‌تأملی از مبانی معرفت شهرسازی و دلالت‌های نظری- مفهومی برنامه‌ریزی شهری واقع‌گرایی اسلامی استنباط شده است که این راهبردها مشتمل است بر الزامی بودن توجه به لایه‌های واقعیت شهری با ویژگی‌های علّی، تأکید بر ابعاد فطری انسان در تعیین اهداف مطلوب و برنامه‌ریزی، به‌کارگیری توأمان عقلانیت علمی، جمعی و ارتباطی، احیای برنامه‌ریزی بر اساس نیازها و خواسته‌های واقعی جامعه شهری، به‌کارگیری خلاقیت ارزشی و توجه به هماهنگی و هم‌گرایی اجزاء در هنر و زیبایی شهر و غیره. به­این ترتیب در این پژوهش تلاش شد تا زاویه‌ای کوچک از اندیشۀ واقع‌گرایی اسلامی به روی دانش برنامه‌ریزی شهری گشوده شود.

Keywords:

Urban planning , Islamic realism , Allameh Tabatabai , Zanjan city. , برنامه‌ریزی شهری , واقع گرایی اسلامی , علامه طباطبایی.