تحلیل مؤلّفه‌های معنایی «امام» درآیه 12 سوره مبارکة یس با بهره‌گیری از روابط هم‌نشینی و جانشینی

هم‌نشینی و جانشینی، همان‌گونه که زبان‌شناسانی چون رومان یاکوبسون از آغاز اشاره کرده‌اند، تار و پود زبان را تشکیل می‌دهد. ازاین‌رو، می‌توان با مشخص‌کردن مؤلّفه‌های معنایییک واژه خاص و سپس بررسی ارتباط‌های واژه‌های هم‌نشنین و جانشین با آن، کارکردهای واژه را در زبان در سطح گسترده‌ای مشخص کرد. با این روش، ابتدا هم‌نشین‌ها و جانشین‌های واژه مدّنظر مشخص می‌شود، سپس بر پایه مؤلّفه‌های معنایی به‌دست‌آمده از واژه‌های هم‌نشین و جانشین، مؤلّفه‌های مشترک نشان داده می‌شود، این مؤلّفه‌ها، مؤلّفه‌های معنایی واژه مدّنظر است.واژه «امام»، از کلیدی‌ترین واژه‌های قرآن کریم، که بسامد رخداد آن 12 مرتبه است، یکی از کاربردهای آن در آیه 12 سوره مبارکه یس است. «امام» در این آیه همراه با واژه‌های هم‌نشین و جانشینش در قرآن مبنای تحلیل واژه «امام» در آیه 12 سوره مبارکه یس است. با توجه به بررسی‌های صورت‌گرفته و پنج مؤلّفه معنایی به‌دست‌آمده (احصاء، مبین، خلیفه، آیه، کتاب) آنچه در «امام» ثبت می‌شود، مرتبه‌ای از علم حق‌تعالی است که مربوط به فعل و مشیت الهی است و در عالم غیب محفوظ و مکنون است. وجود «امام» عامل نظم و پیوند‌دهنده کلمات الهی است و نسخه‌ای است جامع از اسمای حسنای الهی. امام در تمام شئونِ افعال و اوصاف الهی «آیه کامل» حق‌تعالی است. مدلول این آیه عظیم چیزی جز رسیدن به توحید ربوبی نیست؛ ازاین‌رو شناخت امام متمّم توحید حق‌تعالی محسوب می‌شود.

Keywords:

قرآن کریم , معناشناسی امام , مؤلّفه معنایی , روابط هم‌نشینی , روابط جانشینی