بررسی ویژگی‌های عبارت‌های‌ زبان‌گیر و تحلیل ساختار آنها در زبان فارسی

عبارت‌ زبان‌گیر[1] عبارتی است که شرایط رخداد لغزش‌ زبانی در آن به صورت عمدی ایجاد شده باشد. کاربرد عبارت‌ زبان‌گیر بدین صورت است که از کسی خواسته می‌شود که آن را چند بار بی‌درنگ و پشت سر هم بازگو کند. هدف از طرح عبارت‌های‌ زبان‌گیر دشوار کردن بازگو کردنشان به هدف بازی و سرگرمی و ایجاد جملات خنده‌آور ناشی از تلفظ یا تولید اشتباه آنهاست. پژوهش پیشِ‌رو به روش توصیفی- تحلیلی در چارچوب آواشناسی تولیدی و همچنین واج‌شناسی خودواحد انجامگرفته و هدف آن بررسی ویژگی‌های عبارت‌های‌ زبان‌گیروتحلیل ساختار عبارت‌های زبان‌گیر زبان فارسی و پی‌ بردن به شگردها و ترفندهای به کار رفته در آنها بوده است. بدین منظور این پژوهش از دو بخش تشکیل شده است؛ در بخش نخست که به بررسی ویژگی‌های عبارت‌های‌ زبان‌گیر اختصاص دارد. در بخش دوم (تحلیل ساختار عبارت‌های زبان‌گیر زبان فارسی) صدای ضبط شدة چندین کودک، نوجوان و بزرگ‌سال زن و مرد که چند بار بی‌درنگ و پشت سر هم معروف‌ترین عبارت‌های زبان‌گیر زبان فارسی را بازگو‌ کرده بودند آوانگاری شده و مورد تحلیل دقیق قرار گرفته است.[2] در طی این بررسی مشخص شد که رخداد لغزش در بازگویی عبارت‌های زبان‌گیر زبان فارسی در مورد انواع همخوان‌های همسانِ سایشی، انسایشی، روان، انسدادی، خیشومی، و همخوان‌های ناهمسان، واکه‌ها، واکه‌ها با همخوان‌ها، جفت‌ کمینه، انواع جابه‌جایی و سرانجام تکرار زیاد یک واژه رخ می‌دهد. [1] tongue twister [2]  از خانم زهرا غفارپور دانش‌آموختة کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی دانشگاه شهرکرد که در گردآوری عبارت‌های زبان‌گیر مرا یاری نمودند سپاسگزارم.

Keywords:

عبارت‌ زبان‌گیر , لغزش‌ زبانی , کد‌گذاری واجی , برنامه‌ریزی پیش از تولیدِ گفتار , بازی‌های زبانی