باهم‌آیی عناصر پیش‌فعلی اسمی و همکرد «دادن» در فعل مرکب فارسی براساس نظریة واژگان زایشی

مقالة حاضر با هدف تبیین باهماییِ علل تأثیرگذار بر باهمایی عناصر پیش‌فعلی اسمی و همکرد «دادن» در فعل مرکب فارسی بر مبنای نظریة واژگان زایشی (پاستیوسکی، 1995) نگاشته شده است. در میان مجموعه عوامل تأثیرگذار ممکن، به طور ویژه عوامل معنایی را در کانون توجه قرار داده و تلاش ‌می‌کنیم نشان دهیم که ویژگی‌های معنایی عناصر تشکیل‌دهندة فعل مرکب چگونه باهمایی عناصر پیش‌فعلی و همکرد «دادن» را در افعال مرکب فارسی تعیین می‌کنند. گام نخست در این مسیر طبقه‌بندی عناصر پیش‌فعلیِ اسمی ترکیب شده با همکردِ مذکور با استفاده از مفاهیم نظری برگرفته از رویکرد واژگان زایشی است. این طبقه‌بندی با هدف تعیین میزان باهمایی همکرد «دادن» با هریک از طبقات و زیر‌طبقات معرفی شده و در نتیجه تعیین نوع معنایی گزینش شده توسط آن صورت گرفته است. پس از طبقه‌بندی پیش‌فعلهای اسمی، درگام بعدی به بررسی میزان و سهم معنایی «دادن» در مجموعه داده‌های مورد تحلیل می‌پردازیم. با بهره‌گیری از اطلاعات بازنمایی شده در ساختارهای واژگانی- معناییِ عناصر زبانی بویژه ساختارکیفی که دربردارندة اطلاعات محدود اما مورد نیاز جهت شرح روابط معنایی- واژگانی و محدودیت‌های باهمایی است، امکان تبیین باهمایی دو عنصر تشکیل‌دهندة افعال مرکب (در این پژوهش افعال مرکب ساخته شده با همکرد «دادن») بر اساس مفاهیم این نظریه فراهم می‌گردد. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. افعال مرکب مورد بررسی و معانی و مثال‌های مربوطه از فرهنگ بزرگ سخن (انوری،1381) استخراج شده است.

Keywords:

فعل مرکب فارسی , همکرد «دادن» , باهمایی , محدودیت‌های ترکیب , واژگان زایشی