سیویلیکا را در شبکه های اجتماعی دنبال نمایید.

نقد مبانی معرفتی مکتب پوزیتیویسم با تأکید بر علم جغرافیا

Publish Year: 1399
Type: Journal paper
Language: Persian
View: 380

This Paper With 26 Page And PDF Format Ready To Download

Export:

Link to this Paper:

Document National Code:

JR_JHGR-52-2_019

Index date: 13 February 2021

نقد مبانی معرفتی مکتب پوزیتیویسم با تأکید بر علم جغرافیا abstract

پوزیتیویسم یکی از مکاتب فلسفی است که در ادبیات جغرافیایی در مکاتبِ محیط‏گرایی، علم فضایی، جغرافیای رفتاری، و نگرش سیستمی تأثیرگذار بوده است. این رویکرد در پیِ معرفت به فضای جغرافیایی از راه بنیان‏های تجربی و منطقِ ریاضی است. بر این اساس، جغرافیا دانشی عینی، مشاهده‏ای، کمّی، و استقرایی است و حاوی مشاهداتِ فارغ از نظریه و قضاوت‏های ارزشی است. بنابراین، جغرافی‏دانان؛ در پیِ کشف روابط علّیِ میان پدیده‏ها و ارائۀ آن در قالب «قوانینِ عام و فراگیرِ جغرافیایی» هستند. بر این اساس، جغرافی‏دانانِ پوزیتیویست، ضمن وداع با مباحث متافیزیکی و رو آوردن به «تجربۀ آزمون‏پذیر»، تجربه و آزمونِ تجربی را معیارِ معنی‏داری می‏دانند. بنابراین،به نفی فرضیه‏ها، مقولات، و پیش‏فرض‏ها می‏پردازند و شروع علم را با مشاهده می‏دانند و به نقش مسئله، فرضیه، و نقش فعال و خلاق محقق در روند تحقیق بی‏توجه‏‏اند. سپس، براساس مشاهدات انجام‏شده بر پایۀ استدلالِ استقرایی، برای دست‏یابی به قوانین به تعمیم(تعمیم‏های ناروا/ مسئلۀ استقرا) می‏پردازند که موجب خلط «روندوقانون» در جغرافیای تحصل­گرا شده است. در این راستا، در مقالۀ حاضر، گزاره‏های متعدد جغرافیایی بررسی شد. بنابراین، بکارگیری رویکرد پوزیتیویسم به‏دلیل اشکالات فوق، به‏عنوان رهیافتی علمی، با مشکلات جدّی مواجه است. بنابراین، فاقد قابلیت­هایِ لازم برای بکارگیری آن در حوزۀ مطالعات جغرافیایی در مرحلۀ «داوری» به‏عنوان یک رویکرد و روش «علمی» است. هدف اصلی از مقالۀ حاضر، که با رویکردی رئالیستی و نگرش عقلانیت انتقادی نوشته شده، بررسی و واکاوی این مطلب از منظر تحلیل‏های منطقی و معرفت‏شناختی است.

نقد مبانی معرفتی مکتب پوزیتیویسم با تأکید بر علم جغرافیا Keywords:

نقد مبانی معرفتی مکتب پوزیتیویسم با تأکید بر علم جغرافیا authors

محمود واثق

استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران

احد محمدی

دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
احمدی، علی، 1395، رویکرد ادراکی به محیط در جغرافیای رفتاری، ...
افروغ، عماد، 1389، رئالیسم انتقادی؛ اندیشۀ رهایی‏بخش، روزنامۀ شرق، شمارۀ ...
برادن، کتلین و شلی، فرد، 1383، ژئوپلیتیک فراگیر، ترجمۀ علیرضا ...
بهفروز، فاطمه، 1370، بررسی‏های ادراک محیطی و رفتار در قلمرو ...
بیک‏محمدی، حسن، ۱۳۸۷، مقدمه‏ای بر تاریخ علم جغرافیا، اصفهان: انتشارات ...
پوراحمد، احمد، 1386، قلمرو و فلسفۀ جغرافیا، چ ۲، تهران: ...
توانا، محمدعلی، 1393، پارادایم واقع‏گرایی انتقادی در فراسوی اثبات‏گرایی و ...
حاتمی‏نژاد، حسین، 1393، موضوع‏شناسی تطبیقی رویکردهای لیبرال و رادیکال به ...
حافظ‏نیا، محمدرضا و کاویانی‏راد، مراد، 1393، فلسفۀ جغرافیای سیاسی، تهران: ...
حرّی، عباس، 1383، وجه معرفت‏شناختی پوزیتیویسم منطقی و جایگاه آن ...
حسینی‏ شاهرودی، مرتضی، 1382، معرفی و نقد پوزیتیویسم منطقی، فصل‏نامۀ ...
حقیقت، صادق، 1391، روش‏شناسی علوم سیاسی، چ ۲، قم: انتشارات ...
خرّم‏شاهی، بهاءالدین، 1389، پوزیتیویسم منطقی، چ ۴، تهران: شرکت انتشارات ...
خندان، علی‏اصغر، 1393، منطق کاربردی، چ ۱۰، تهران: سمت و ...
دروئو، ماکس، 1374، جغرافیای انسانی، ترجمۀ سیروس سهامی، تهران: رایزن. ...
دُفارژ، فیلیپ مورو، 1392، فرهنگ ژئوپلیتیک، ترجمۀ سیدحامد رضیئی، تهران: ...
دوروسنی، ژوئل و بیشون، جون، 1370، روش تفکر سیستمی، ترجمۀ ...
دوئرتی، جیمز و فالتزگراف، رابرت، 1390، نظریه‏های متعارض در روابط ...
زرشناس، شهریار، 1370، بنیادهای فلسفی پوزیتیویسم، دوماه‏نامۀ سورۀ اندیشه، دورۀ ...
سروش، عبدالکریم، 1358، دانش و ارزش، چ ۲، تهران: انتشارات ...
سروش، عبدالکریم، 1374، درس‏هایی در فلسفۀ علم‏الاجتماع(روش تفسیر در علوم ...
شکویی، حسین، 1382، اندیشه‏های نو در فلسفۀ جغرافیا، ج ۱، ...
شکویی، حسین، 1384، شناخت و فلسفۀ جغرافیا، چ ۱۱، تهران: ...
شکویی، حسین، 1389، جغرافیای کاربردی و مکتب‏های جغرافیایی، چ ۸، ...
شکویی، حسین، 1385، اندیشه‏های نو در فلسفۀ جغرافیا(جلد دوم)؛ فلسفه‏های ...
شورچه، محمود، 1394، مکتب‏های جغرافیایی(از آغاز تا کنون)، تهران: انتشارات ...
صادقی، رضا، 1394، آشنایی با فلسفۀ علم معاصر، تهران: سمت. ...
علیزاده، عبدالرضا و دیگران، 1388، جامعه‏شناسی معرفت؛ جستاری در تبیین ...
فرشاد، مهدی، 1362، نگرش سیستمی، تهران: امیرکبیر. ...
فرید، یدالله، 1385، سیر اندیشه در قلمرو جغرافیای انسانی، چ ...
فنّی، زهره، 1385، مقدمه‏ای بر تاریخ علم جغرافیا، چ ۳، ...
قائمی‏نیا، علی‏رضا، 1382، دو نوع رئالیسم: خام و انتقادی، فصل‏نامۀ ...
کاپلان، دیوید و دیگران، 1391، جغرافیای شهری، ترجمۀ حسین حاتمی‏نژاد ...
کاپلان، رابرت، 1393، انتقام جغرافیا، ترجمۀ محمدحسن خضری و محبوبه ...
کاظمی، علی‏اصغر، 1387، روابط بین‏الملل در تئوری و عمل، چ ...
گیلیس، دانالد، 1391، فلسفة علم در قرن بیستم، ترجمۀ حسن ...
لاکوست، ایو، 1391، از ژئوپلیتیک تا چشم‏انداز؛ فرهنگ جغرافیا، ترجمۀ ...
متیوز، جان و هربرت، دیوید، 1391، مبانی علم جغرافیا، ترجمۀ ...
محمدپور، احمد؛ علیزاده، مهدی و رضایی، مهدی، 1390، مقدمه‏ای بر ...
نبوی، لطف‏اله، 1389، مبانی منطق و روش‏شناسی، چ ۲، تهران: ...
نیک‏خواه‏ قمصری، نرگس و کاظمی ‏آرانی، فاطمه، 1391، تأملی بر ...
42. Ahmadi, A., 2016, Perceptual approach to environment in behavioral ...
43. Afrouq, E., 2010, Critical Realism; Liberating Thought, Sharq Daily, ...
44. Braden, K. and Shelley, F., 2004, Engaging geopolitics, Translator: ...
45. Behforouz, F., 1991, Study of environmental perception and behavior ...
46. Beik-mohammadi, H., 2008, An Introduction to the History of ...
47. Pourahmad, A., 2007, The realm and philosophy of geography, ...
48. Tavana, M. A., 2014, The critical realism paradigm beyond ...
49. Hataminejad, H., 2014, Comparative Subjectology of Liberal and Radical ...
50. Hafeznia, M. R. and Kaviani Rod, M., 2014, Philosophy ...
51. Horri, A., 2004, The epistemological aspect of logical positivism ...
52. Hosseini-e-Shahroudi, M., 2003, Introduction and critique of logical positivism. ...
53. Haghighat, S., 2012, Methodology of Political Science, Third Edition, ...
54. Khorramshahi, B. A., 2010, Logical Positivism, Fourth Edition, Tehran: ...
55. Khandan, A. A., 2014, Practical logic, Tenth Edition, Tehran: ...
56. Derrav, M., 1995, Geographie humaine, Translator: Syrus Sahami, Tehran: ...
57. Defarges, P. M., 2013, Dictionnaire de Geopolitique, Translator: Hamed ...
58. De Rosnay, J. and Beishon, J., 1991, Systems Thinking, ...
59. Dougherty, J. and Pfaltazgraff, R., 2011, Contending Theories of ...
60. Zarshenas, S., 1991, Philosophical Foundations of Positivism, Soore Andisheh ...
61. Soroush, A. K., 1978, Knowledge and Value, Second Edition, ...
62. Soroush, A. K., 1994, Lessons in Social Philosophy (Method ...
63. Shakuie, H., 2006, New trends in the philosophy of ...
64. Shakuei, H., 2005, Recognition and Philosophy of Geography, 11th ...
65. Shakuei, H., 2010, Applied Geography and Schools of Geographical, ...
66. Shakuie, H., 2006, New trends in the philosophy of ...
67. Shourche, M., 2015, Geographical Schools, Tehran: Paraham Naghsh Publication ...
68. Sadegi, R., 2015, An Introduction to Contemporary Philosophy of ...
69. Alizadeh, A. R. et al., 2009, Sociology of Knowledge; ...
70. Farshad, M., 1983, System Attitude, Tehran: Amir Kabir [In ...
71. Farid, Y. A., 2006, Evolotion de la pensee dans ...
72. Fanni, Z., 2006, Introduction to the History of Geography, ...
73. Ghaeminia, A. R., 2003, Two types of Realism: naive ...
74. Kaplan, D. et al., 2012, Urban Geography, Translator: Hussein ...
75. Kaplan, R., 2014, The Revenge of Geography, Translator: Mohammad ...
76. Kazemi, A. A., 2008, International Relations in Theory and ...
77. Gillies, D., 2012, Philosophy of Science in the Twentieth ...
78. Lacoste, Y., 2012, De la geopolitique aux paysages: dictionnaire ...
79. Matthews, J. and Herbert, D., 2012, Geography: A Very ...
80. Mohammadpour, A.; Alizadeh, M. and Reziei, M., 2011, Introduction ...
81. Nabavi, L. A., 2010, The elements of logic and ...
82. Nikkhah Gamsari, N. and Kazemi-Arani, F., 2012, Reflection on ...
83. Harvey, D., 1969, Explanation in Geography, Edward Arnold, London. ...
نمایش کامل مراجع