ملاحظاتی دربارۀ ضبط و شرح برخی از بیت های کوش نامه

منظومۀ کوش ‌نامه سرودۀ حکیم ایرانشان ‌بن‌ ابی ­الخیر ، بین سال‌های 501تا 504 ه.ق در عهد سلطان محمد بن ملک‌شاه سلجوقی در بیش از ده ‌هزار بیت سروده شده است که یکی از استوارترین منظومه ­های حماسی بعد از شاهنامه است. این منظومه شرح حال کوش­ پیل­ دندان، برادرزادۀ ضحاک است که در دامن آبتین پرورش می­یابد، اما سپس راه و رسم اهریمنی در پیش می ­گیرد و بعد از فراز و نشیب ­های بسیار، هم از نظر صورت و هم سیرت دیگرگون می­شود و سویه ­ای اهورایی به خود می­گیرد. ازآنجا که تنها نسخۀ کوش­ نامه در سال 800ه.ق کتابت شده و حدود 300 سال با سرایش منظومه فاصله دارد، بدیهی است که مصحح محترم، جلال متینی رنج زیادی را در تصحیح این اثر متحمل شده است. چون متینی علی­رغم تصحیح شایسته ­اش، خود یادآور شده که بالغ بر 500 بیت این منظومه از نظر معنا یا نویسش، روشن نیست، نگارنده کوشیده است که علاوه بر تبیین معنای برخی از بیت ­ها، پیشنهاد هایی را در خصوص ضبط ارجح حدود 50 بیت مبهم این منظومه ارائه دهد.

Keywords:

کوش نامه , ایران شان بن ‌ابی الخیر , جلال متینی , ضبط و شرح بیت