تبیین عوامل مؤثر بر شکل‌گیری دلبستگی به خانه با بهره‌گیری از روش نظریه زمینه‌ای‌(مطالعه موردی: واحدهای مسکونی شهر اصفهان)

دلبستگی به خانه، پیوند عاطفی مثبت میان انسان و خانه است که می‌تواند منجر به ایجاد احساس امنیت، آرامش و راحتی ‌ خاطر برای ساکنان‌ و افزایش کیفیت زندگی آنان شود. همچنین ساکنان را به مراقبت و محافظت از مکان وا داشته و در حفظ و نگهداری محیط‌های مسکونی مؤثر خواهد بود. برای ایجاد چنین پیوندی حضور برخی مقدمات کالبدی و اجتماعی در خانه ضروری است. این مقاله با هدف دستیابی به عوامل مؤثر بر شکل‌گیری این پیوند، در پی شناخت ویژگی‌هایی از خانه است که نقش مؤثری در دلبستگی انسان به آن ایفا می‌نمایند. برای دستیابی به این هدف، این پژوهش رویکردی کیفی اتخاذ نموده است و از روش «نظریه زمینه‌ای» بهره می‌برد. داده‌های پژوهش با انجام مصاحبه عمیق با 30 نفر از ساکنان مجتمع‌های مسکونی واقع در محلات منتخب اصفهان در بازه سنی 25-65 سال گردآوری شده‌اند. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که هر دو دسته «ویژگی‌های مربوط به درون خانه» و«ویژگی‌های مربوط به بیرون خانه»‌ نقش مهمی در شکل‌گیری دلبستگی ساکنان به خانه ایفا می‌نمایند. این پژوهش «مالکیت»، «کیفیات آسایشی و دوام کالبدی خانه»، «مبلمان و تجهیزات داخلی خانه» و «روابط عاطفی مثبت در خانه» را از جمله عوامل درونی و «جلوه بیرونی خانه»، «رضایت از همسایگی» و «کیفیت و خوشنامی محله» را از جمله عوامل بیرونی مؤثر بر شکل‌گیری دلبستگی ساکنان به خانه معرفی می‌نماید. همچنین‌ «جلوه محیط مسکونی» را به‌عنوان مقوله هسته‌ای در برگیرنده مقولات مطرح‌شده معرفی می‌کند‌. لذا ارایه راهکارهایی برای اغنای این کیفیات در دو حوزه «درون» و «برون» خانه، می‌تواند منجر به ایجاد و یا ارتقای دلبستگی ساکنان شود. از آن‌جا‌ که این عوامل و کیفیات رابطه تنگاتنگی با فاکتورهای فیزیکی فضا دارند، این پژوهش می‌تواند به‌عنوان یک پژوهش پایه، مبنایی برای ارایه راهکارهایی برای ارتقای دلبستگی انسان به خانه در حوزه‌های مختلف و از جمله معماری و شهرسازی باشد.  

Keywords:

Home , Home characters , Home Attachment , Grounded Theory , Contemporary housing of Iran , خانه , ویژگی‌های خانه , دلبستگی به خانه , نظریه زمینه‌ای , خانه معاصر در ایران