ارزیابی و برنامه‌ریزی فضایی پیوستگی بوم شناختی سیمای سرزمین در راستای مدیریت تنوع زیستی (منطقه مورد مطالعه: استان قزوین)

گسستگی زیستگاه‌ها و سامانه‌های زیستی و به‌دنبال آن افول پیوستگی بوم‌شناختی سیمای سرزمین، از دلایل اصلی نابودی تنوع زیستی به حساب می‌آیند که جریان ماده، انرژی و اطلاعات را در مقیاس سیمای سرزمین مختل کرده است. نظر به اهمیت این موضوع، هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی پیوستگی بوم‌شناختی و برنامه‌ریزی فضایی سیمای سرزمین استان قزوین در جهت احیا و حفاظت از گذرگاه‌های جریان ماده، انرژی و اطلاعات با رویکرد بوم‌شناسی سیمای سرزمین است. بدین منظور با استفاده از نقشه کاربری و پوشش اراضی، نواحی دارای عملکرد بوم‌شناختی شناسایی و شاخص‌های اثر مانع و پیوستگی بوم‌شناختی سیمای سرزمین با استفاده از مدل‌سازی ریاضی با الگوریتم مدل‌ساز در محیط GIS پهنه‌بندی شد. سپس لکه های مستعد برای احیا و حفاظت به‌طور مکانی در سیمای سرزمین شناسایی شد. نتایج این تحقیق نشان داد که 90 درصد از مساحت استان دارای عملکرد بوم‌شناختی و 10 درصد از آن فاقد عملکرد بوم‌شناختی است.  3 درصد از نواحی فاقد عملکرد بوم‌شناختی به‌وسیله موانع انسان ساخت مانند ایجاد شبکه جاده‌ای، رشد شهرها و توسعه صنایع، و 7 درصد نیز تحت تأثیر عارضه‌های انسان ساخت، عملکرد بوم‌شناختی خود را از دست داده‌اند. در این تحقیق به‌منظور برنامه‌ریزی فضایی، چهار گذرگاه برای جریانات ماده، انرژی و اطلاعات شناسایی شد. نتایج این تحقیق در برنامه‌های مدیریتی مناطق حفاظت شده و آمایش سرزمین و همچنین ارزیابی اثرات توسعه و ارزیابی راهبردی محیط زیست قابل استفاده است.

Keywords:

Ecology , Landscape , Biodiversity , Matter-Energy and Information Flow , Qazvin Province , بوم‌شناسی , سیمای سرزمین , تنوع زیستی , جریان ماده-انرژی و اطلاعات , استان قزوین