دستاوردها، چالش ها، بحران ها و پیشرانه ای آموزش عالی

گسترش نظام آموزش عالی دستاوردهای قابل اتکایی برای کشور به همراه داشته است. رشد تعداد دانشگاه ها، دانشجویان و اعضای هیئت علمی به عنوان منابع اصلی توسعه کشور، حضور برخی دانشگاه های کشور در رتبه بندهای معتبر بین المللی، کسب رتبه اول از نظر رشد علمی در بین کشورهای دنیا، کسب رتبه علمی برتر در منطقه، پیشگامی در برخی از رشته های علمی نوپا مانند زیست فناوری، نانو و علوم شناختی، رشد و توسعه زیرساخت های علمی و فنی مانند پارک ها، مراکز رشد و شرکت های دانش بنیان و افزایش فوائد حاصل از این امکان ها به ویژه تولید محصولات فناورانه و ... بخشی از دستاوردهای آموزش عالی کشور به شمار می روند. نظام آموزش عالی در کنار این دستاوردها در مراحل ورودی، فرایند و خروجی، غالبا با چالش ها و بحران هایی روبهرو شده و می شود که کارکرد آن را با اخلال مواجه ساخته است. اگرچه تشخیص برخی از این مسائل به آسانی امکان پذیر است، لکن شناسایی برخی از آنها نیازمند روش علمی دقیق و عمیق است. در این راستا اشخاص و نهادهای مختلف (سیاستگذاران، مدیران، پژوهشگران و ...) به اقتضای جایگاه و نقش خود، تعدادی از این چالش ها و بحران ها را شناسایی نموده اند. در گزارش حاضر پس از اشاره تفصیلی به دستاوردهای آموزش عالی؛ چالش ها، بحران ها و پیشران های آموزش عالی از منابع مختلف (بیانات رهبری، اسناد بالادستی، تحقیقات انجام گرفته و اظهارنظر مسئولان) شناسایی و احصا شده اند. در گزارش حاضر ضمن فهرست کردن ۱۵ چالش، ۶ بحران و ۹
پیشران برمبنای معیارهای موجود، با استفاده از گروه کانونی موارد فوق اولویت بندی شده اند. درنتیجه، چالش آمایش آموزش عالی در صدر چالش ها و از بین پیشرانه ا، شکل گیری نهاد اعتبارسنجی و تضمین کیفیت آموزش عالی در اولویت اول قرار گرفتند. برمبنای اولویت های مشخص شده، از میان سه شیوه واکنش (شامل قرار گرفتن در دستورکار اجرایی، سیاست پژوهی و گفتمان سازی) جهت مواجهه با هر یک از چالش ها و پیشران ها، پیشنهادهایی ارائه شده است. بدیهی است که حل هر یک از چالش ها و بهره گیری از ظرفیت های آموزش عالی، نیازمند بسته های سیاستی ویژه است. ازهمین رو در هر یک از چالش ها، بحران ها و ظرفیت ها گزارش ویژه ای منتشر خواهد شد.