خلاصه مدیریتی گزارش: آسیب شناسی سیاست های حمایت از بخش کشاورزی ایران

حمایت از بخش کشاورزی، بخش جدایی ناپذیر اقتصاد کشاورزی به شمار می رود و همه کشورها، اعم از توسعه یافته و در حال توسعه، حمایت از این بخش را در اولویت های سیاستگذاری خود قرار داده اند.  ازطرف دیگر، شرایط اقلیم ایران به همراه نوسان های قیمت در بازار تولید و نرخ ارز، اهمیت این حمایت ها را برای کشاورزی ایران دوچندان کرده است. با توجه به این ضرورت، در این مطالعه به برآورد میزان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان محصولات کشاورزی در ایران پرداخته شد. با توجه به تنوع محصولات 
کشاورزی، ۱۲ کالای زراعی، ۷ کالای باغی و ۴ کالای دامی عمده برای برآورد حمایت انتخاب شده و میزان حمایت از آنها در دوره زمانی ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۸ برآورد شد. در ادامه نیز با توجه به نظر خبرگان به آسیب شناسی و تغییر ساختار حمایت از این بخش پرداخته شده است. برآورد میزان حمایت از تولیدات کشاورزی نشان دهنده این است که تولید کنندگان مالیات غیرمستقیم پرداخت کردهاند و ازاین رو حمایت از تولید این بخش منفی بوده است. ازطرف دیگر، حمایت های قابل توجهی از مصرف کننده از طریق سرکوب قیمتی صورت
گرفته است. همچنین در بعضی از گروه محصولات، وجود حاشیه قیمتی زیاد و ناعادلانه، هر دو بخش مصرف و تولید را متضرر کرده و حمایت از هر دو گروه منفی بوده است. تحلیل خبرگانی از ساختار حمایت از بخش کشاورزی ایران نیز ضرورت اصلاح و تغییر الگوی فکری و سیاستگذاری در این زمینه را آشکار می کند. بنابراین پیشنهاد می شود، سیاست غذای ارزان از اولویت تصمیم گیران خارج شده و دخالت دولت به سود تولیدکننده تغییر کند و درعین حال قدرت خرید مصرف کنندگان از طریق جبران دستمزد و پرداخت های مستقیم افزایش یابد. در ادامه به منظور حمایت از تولیدکننده، کاهش ریسک قیمت و افزایش دریافتی تولیدکنندگان از طریق تسهیلات بازاریابی در دستور کار قرار گیرد. حمایت از کشاورزان جوان نیز می تواند رونق بسیاری را برای بخش کشاورزی به همراه آورد. پرداخت های مستقیم به تولیدکننده، مشروط به کاهش در مصرف نهاده ها و یا مشارکت در طرح ها می تواند ضمن افزایش کارایی، اثربخشی سیاست را نیز بهبود دهد.