تاروپود تازگی(شگردهای هنری صائب در خلق تعابیر تازه با تأکید بر صور خیال در جلد اول دیوان)

تخیّل، جزء ذاتی شعر و باعث مایه‌ور شدن آن است ؛ بی‌شک یکی از عواملی که بر تأثیر سخن شاعر می‌افزاید، آفرینش و گزینش تعابیر تازه و تأثیرگذار است که از تخیّل شاعر سرچشمه می‌گیرد؛ صائب، به عنوان سرآمد شاعران شاخۀ ایرانی سبک هندی در این امر مهم دستی پرقدرت دارد؛ این شاعر پرآوازه برای بدعت‌پردازی در آوردن تعابیر زیبا و دل‌انگیز، از شگردهای تازه‌ای بهره برده است؛ او برای این کار از انواع صور خیال از سوئی و ترفندهای تازه و متفاوت از دیگرسو بهره‌مند شده است تا به مدد خیال فلک‌پرواز خود بتواند تعابیری تازه و دست اوّل خلق کند و بر جان و دل مخاطب تأثیری بسزا بگذارد. صائب، از تجربۀ شاعران بزرگ پیش از خود، به‌ویژه حافظ به‌فراوانی بهره برده است، امّا خود نیز راه تازه‌ای در پیش گرفته و از تشبیهات، استعاره‌ها و کنایات تازه‌ای برای آفرینش تعابیر نو و دست اوّل سود جسته که در شعر گذشتگان، سابقه ندارد و با این که ادراک آن‌ها نیاز به تأمّل فراوانی دارد، امّا به کلام او جذّابیّت و مقبولیت تازه‌ای بخشیده است. درمقالۀ حاضر، به معرّفی این ترفندها و تحلیل و واکاوی نمونه‌هایی از آن‌ها پرداخته‌ایم. این پژوهش از نوع تحلیلی- توصیفی به شیوۀ متن‌پژوهی است و با استفاده از ابزار گردآوری کتابخانه‌‎ای انجام شده است.

Keywords:

صائب , شاعر هنرور , تعابیر تازه , صور خیال , شگردهای هنری