بررسی کارایی مدل سیستم استنتاج عصبی-فازی تطبیقی در تهیه نقشه حساسیت زمین‌لغزش (مطالعه موردی: حوزه آبخیز سردارآباد استان لرستان)

زمین‌لغزش ازجمله بلایای طبیعی است که بیشتر در مناطق کوهستانی رخ می‌دهد و مورفولوژی را به‌طور ناگهانی تغییر داده و خسارت‌های عمده‌ای به ‌مناطق مسکونی، جاده‌ها زمین‌های کشاورزی و غیره وارد می‌سازد. هدف از تحقیق حاضر تهیه نقشه حساسیت زمین‌لغزش با استفاده از سیستم استنتاج عصبی-فازی تطبیقی در حوزه آبخیز سردارآباد واقع در استان لرستان است. به این منظور با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و بازدیدهای صحرایی، 109 پهنه لغزشی شناسایی و نقشه پراکنش زمین‌لغزش‌های منطقه مورد مطالعه تهیه گردید. لایه‌های اطلاعاتی ارتفاع، سنگ‌شناسی، درجه شیب، جهت شیب، شکل شیب، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، فاصله از گسل، بارندگی و کاربری اراضی به عنوان عوامل مؤثر بر وقوع زمین‌لغزش شناسایی و نقشه‌های مذکور در محیط نرم‌افزار ArcGIS تهیه و رقومی گردیدند. به منظور وزن‌دهی کلاس‌های هر یک از عوامل از روش نسبت فراوانی استفاده گردید؛ سپس وزن‌های به‌دست آمده نرمال‌سازی شده و به محیط نرم‌افزار Matlab2015a منتقل گردید. در تحقیق حاضر از ساختار سیستم استنتاج فازی خوشه‌بندی (کلاسترینگ) برای پهنه‌بندی حساسیت زمین‌لغزش استفاده گردید. به‌منظور ارزیابی مدل‌ها از منحنی راک استفاده شد. نتایج ارزیابی نشان داد که دقت مدل‌ تهیه‌شده با استفاده از سیستم استنتاج عصبی- فازی تطبیقی در منطقه موردمطالعه 11/89 درصد (خیلی خوب) برآورد شده است. نقشه حساسیت لغزش نیز نشان داد که مساحت مناطق با حساسیت متوسط 29درصد، حساسیت زیاد 23درصد و حساسیت خیلی زیاد 12درصد است. در مجموع مساحت مناطق متوسط، زیاد و خیلی زیاد 64درصد بوده که نشان‌دهنده پتانسیل خطرپذیری بالای حوزه آبخیز سردارآباد در بروز لغزش‌ها است.

Keywords:

حوزه آبخیز , زمین‌لغزش , سیستم استنتاج عصبی- فازی تطبیقی , منحنی راک , منطقه‌سردارآباد