بررسی عوامل تأثیرگذار بر نحوه استفاده خط و خوشنویسی در معماری ایران

خط کوفی و نستعلیق با پیدایش اسلام، در قرون اولیه به همه کشورهای تازهمسلمان شده رسید و در مدت زمان کوتاهی به یکی از نشانه ها و شاخصه های هنری اسلام تبدیل شد و دیری نپایید خط کوفی، باقابلیت انعطافپذیری و شکلپذیریاش، در همه ابعاد زندگی مسلمانان بهویژه در معماری اسلامی توسعه پیدا کرد. کتیبه های باقیمانده از این دوران؛ قابلیت، پختگی و تنوع خطوط کوفی، نستعلیق و نسخ در معماری ایران را نشان میدهند. این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی، بررسی ساختار و قابلیتهای ویژه خط کوفی را در دوره های سلجوقی و دوره صفویه، بر اساس کتیبه های باقیمانده در آثار معماری مورد ارزیابی قرار میدهد.مقاله پیش رو با رویکردی ساختارگرایانه و تحلیل گرافیکی و معماری از نمونه ها موجود و بر پایه تحقیق و مطالعه های اسنادی٬ انجام یافته که با استناد به مبانی هنرهای تصویری باهدف شناسایی ساختار و قابلیتهای خط و خوشنویسی در کتیبهنگاری موجود در آثار معماری ایران این پرسش مطرح میشود که قابلیتها و عوامل تأثیرگذار خط و خوشنویسی در معماری ایران چگونه است٬ و درنهایت به این مطلب میرسیم که هنرمندان در دوران سلجوقیان و صفویان خط و خوشنویسی و کتیبه های حاصل آن را به عنوان عنصر مهمی در فضاسازی و ابزاری مهم در دست معماران تلقی میکردند.معماری و کتیبه نگاری بر پایه هنر خوشنویسی٬ همه هنرهای کاربردی و دارای زبان و بیان خاص خود هستند، در ابتدا قرابتی بین آنها وجود نداشت اما کمکم، برای ماهیت بخشیدن به فضاهای معماری، در بعضی از قسمتهای بنا به صورت کتیبه از خط استفاده کردند.

Keywords:

خوشنویسی- معماری- ایران