بررسی جایگاه و کارکرد تقابلی دو واژهی «شهر» و «روستا» در ادبیات کلاسیک فارسی

بازتاب دو واژهی «شهر» و «روستا» در ادبیات کلاسیک فارسی نشان میدهد که از نظر کارکردی و ارزشی رابطهی تقابلی بین آنها وجود دارد. تصویرسازیهای شاعران، رمزپردازیهای عارفان و مفاهیمی که در متون ادبی گذشته با شهر و روستا بیان شده است، همگی بر نگاه ارزشگذارانهی متفاوت نسبت به آن دو دلالت میکند. در این نگاه تقابلی، روستا در قطب منفی قرار گرفته که تمام صفات مربوط به این قطب، بدان نسبت داده شده است؛ در مقابل، شهر متعلق به قطب مثبت است که برای بیان مفاهیم و مضامین پسندیده به کار رفته است. در این نوشتار که موضوع آن ماهیت بینرشتهای دارد و به ادبیات و جامعهشناسی مربوط میشود، به روش تحلیلی ـ توضیحی مفاهیم مربوط به دو واژهی «شهر» و «روستا» در آثار ادبی واکاوی میشود تا مشخص گردد که شاعران و نویسندگان گذشته در رابطه با مسالهی نگاه متفاوت به شهر و روستا چه معیارها و ملاکهایی را در نظر داشتهاند. دستاورد پژوهش بر این قضیه دلالت دارد که منشا و علت اصلی نگاه متفاوت به شهر و روستا در ادبیات گذشته، توجه به تاثیر محیط بر ذهن انسان بوده که مولانا بیش از دیگران بدان پرداخته است. نقش و تاثیر عینی زمینههای فرهنگی و اجتماعی نیز در تصویرسازیها و رمزپردازیهایی که با شهر و روستا صورت گرفته، بهوضوح قابل مشاهده است.

Keywords:

شهر , روستا , ادبیات کلاسیک فارسی , رابطهی تقابلی , زمینههای اجتماعی