بررسی نقش عوامل موثر بر پیچانرودشدن و تغییرات رودخانه دالکی با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی

تغییرات هیدرولوژیک طبیعت بهتدریج موجب تغییر موقعیت و مورفولوژی رودخانهها میشود. یکی از این تغییرات، پیچانرودشدن رودخانههاست. فرایندهای متفاوت حاکم بر پدیده پیچانرودشدن به ویژگیهای زمینشناسی، خاکشناسی، مورفولوژیکی، هیدرولوژیکی، هیدرولیکی، پوشش گیاهی و اقلیمی، فیزیوگرافی و بسیاری از عوامل شناختهشده یا ناشناخته دیگر بستگی دارد. رودخانه دالکی از رودخانههای جاری در استان فارس و بوشهر است. این رودخانه، رودخانهای همیشگی به طول ۲۲۵ کیلومتر و شیب متوسط آن ۸درصد است؛ بنابراین با توجه به ویژگیهای منحصربهفرد رودخانه دالکی و فراوانی پیچانرودهای تشکیلشده در طول مسیر آن با بهرهگیری از تکنیک سنجش از دور و GIS و تصاویر ماهوارهای در بازه ۳۸ساله و ابزارهای فیزیکی پژوهش شامل نقشههای توپوگرافی ۵۰۰۰۰ و ۲۵۰۰۰۰، نقشههای زمینشناسی، خاکشناسی، نقشه شیب و ارتفاع حوضه، DEM منطقه، تصاویر ماهوارهای لندست، سنجندههای MSS و OLI در مرحله نخست در نرمافزار Arc GIS این نقشهها تهیه شد؛ سپس با بهرهگیری از نقشههای بهدستآمده تمام عوامل موثر بر پیچانرودشدن رودخانه دالکی بررسی و درنهایت با تجزیهوتحلیل اطلاعات بهدستآمده از مراحل پیش، بیشترین جابهجایی رودخانه شناسایی شد؛ نتایج نشان میدهد شیب و جنس سازندها، مهمترین عوامل تغییرات و پیچانرودشدن رودخانه دالکی است؛ به طوری که افزایش و کاهش شیب و جنس سازندها، طبقهبندی کرونولوژیک - تاریخی این رودخانه را به سه قسمت رودخانه جوان، بالغ و مسن تقسیم میکند. در این رودخانه در بازه زمانی ۳۸ساله تعداد پیچانرودها بیشتر شده و جابهجایی مسیر رودخانه نسبت به قبل بسیار افزایش یافته است.

Keywords:

مورفولوژی , مئاندر , سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی , رودخانه دالکی