مکان و کارکردهای معنایی آن در اشعار یحیی سماوی

مکان یکی از مهمترین عناصر کلی شعر است که عناصر دیگر شعر در آن نهفته و نزد بسیاری از شاعران حضوری قوی دارد، بهطوری که بخشی از زندگی آنها را تحتتاثیر خود قرار داده است. شاعران مقاومت با توجه به این عنصر، علاقه زیادی به بهرهگیری از آن در اشعار خود نشان دادهاند که این امر، تا حدود زیادی به عواطف و احساساتشان نسبت به آن مکان خاص و یا شناخت آنها نسبت به هویت ملیشان ارتباط دارد. زیرا شعر شاعران مقاومت بازتاب حوادث واقعی زندگی و جامعه آنها بوده و چون خودشان دشواریهای ناشی از مقاومت در برابر ظلم و استبداد را از عمق جان درک کرده و با دشواریهای تبعید و تعقیب و جایجایی مداوم روبرو بودهاند، عنصر مکان در شعرشان جایگاه برجستهای دارد، یحیی سماوی شاعر معاصر عراقی، از پیشگامان شعر عربی و یکی از رزمندههای انتفاضه مردم جنوب عراق علیه نظام بعثی در سال ۱۹۹۱م بود که از آن زمان تاکنون درنتیجه موضع سیاسی خود، سالها در تبعید و به دور از میهن خود زیسته است، از همین جهت مکان در شعر وی از اهمیت بالایی برخوردار است. این پژوهش با تکیه بر روش وصفی- تحلیلی، به بررسی مکان و کارکردهای معنایی آن در شعر شاعر مقاوم عراقی، یحیی سماوی میپردازد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که یحیی سماوی که از بارزترین شاعران معاصر عربی است، اهتمام ویژهای به مکان داشته و این عنصر مجموعههای شعری سماوی را از وجوه مختلفی تحتتاثیر قرار داده است. حضور شاعر در دوران حکومت بعث عراق در میهنش و مهاجرت از آن و سپس اشغال عراق توسط آمریکاییها، سبب گردید سماوی توجه ویژهای به عراق و شهرهای آن داشته باشد. هدف یحیی سماوی در اشاره به این مکانها، کارکردهای مختلفی چون ابراز عشق، دلتنگی، نفرت و مرثیهسرایی برای آنها، بوده و تلاش کرده است تا از این طریق هویت ملی و عواطف و احساسات شخصیاش را به تصویر بکشد.

Keywords:

کارکردهای معنایی , مکان , یحیی سماوی , شعر مقاومت عراق , شعر معاصر عربی