منشآت عربی خاقانی شروانی

خاقانی سخنور بزرگ قرن ششم هجری در دو زبان فارسی دری و عربی سرآمد روزگار خویش بوده و آثار ارجمندی در نظم و نثر، به این دو زبان از خود به یادگار گذاشته است. بااینهمه، تاکنون جز چند قصیده عربی و چند قطعه نثر کوتاه به این زبان که در دیوان شاعر و احیانا منشآت فارسی او آمده است، نمونه دیگری از آثار عربی وی در دست نیست. ما در اینجا برای نخستینبار دو نامه عربی برجای­مانده از او را براساس نسخههایی که از این رسائل در کتابخانههای چستربیتی و سلیمانیه ترکیه (بخش داماد ابراهیمپاشا) وجود دارد، معرفی میکنیم. این رسائل از نمونههای عالی عربینویسی ایرانیان است و فواید ادبی و تاریخی بسیار دارد؛ ازجمله میتواند گرهگشای مشکلات متعددی در زمینه سوانح زندگی خاقانی باشد و ابهاماتی را از سخنان این شاعر پیچیدهگوی زبان فارسی رفع کند. اطلاعاتی دست اول و ارزشمند درباره دو مخاطب این نامهها، به نامهای قطبالدین ابهری و اوحدالدین غزنوی و ناگفتههایی در زمینه تاریخ و تصوف آذربایجان در قرن ششم، از فوایدی است که از سطرهای این رسائل دانسته میشود. نگارنده پژوهش حاضر، رسائل یادشده را تصحیح کرده و با مقدمه و تعلیقات لازم با عنوان غایت ابداع در دست انتشار دارد.

Keywords:

تاریخ و تصوف آذربایجان , غایت ابداع , قطبالدین ابهری , اوحدالدین غزنوی , خاقانی شروانی , منشآت عربی خاقانی