بررسی بسامدی اختیارات وزنی در قصیدههای ناصرخسرو

وزن شعر ناصرخسرو همیشه موردتوجه ادیبان و شعرپژوهان بوده است و همواره این شاعر را با ویژگیهای وزنی خاصش می­شناخته اند. با این­همه، کمتر پژوهش کاملی درباره ویژگیهای وزنی شعر او صورت گرفته است. در این جستار کوشش در آن بوده است تا با بررسی دقیق بیتبیت شعر ناصرخسرو، دگرگونیهای وزنی­ای که در شعرش رخ دادهاست، شناسایی و دسته­بندی شود و با به­دست­دادن بسامد هرکدام از دگرگونیها، تصویر دقیقتری از سبک فردی این شاعر فراهم آید. مهمترین دگرگونی وزنی در شعر ناصرخسرو تبدیل دو هجای کوتاه به یک هجای بلند است که در برخی از کتاب­های عروضی با نام تسکین شناخته میشود و در شعر او از دو جهت برجسته است؛ یکی از جهت بسامد بسیار زیاد آن، و دیگری از جهت مواضع رخداد آن در زنجیره عروضی بیت. این بررسی همچنین گامی است برای تدوین قواعد نامدون عروض کهن پارسی که طبیعتا ملاکهای کار خود را بیشتر در متنهای کهن میجوید تا سخنان عروضنویسان. از مهمترین این قواعد نامدون، میتوان به امکان استفاده از تسکین در رکن نخست مصراع اشاره کرد که تاکنون کمتر بدان اشارت رفته و هنوز به کتابهای عروض وارد نشده است.

Keywords:

عروض , اختیارات شاعری , تسکین , قلب , سبک فردی , شعر کهن پارسی , وزن شعر ناصرخسرو