استفاده بیش از حد از آب های زیرزمینی و تاثیر آن در نشست زمین های دشت جوین

دشت جوین با وسعتی معادل۶۹۸۰ کیلومتر مربع در غرب استان خراسان رضوی بصورت ناودیس بین دو طاقدیس ارتفاعات جغتای در جنوب و ارتفاعات شاه جهان در شمال واقع شده که زهکش اصلی آن رودخانه کالشور جوین میباشد. وجود بیش ۱۱۱۰حلقه چاه عمیق و نیمهعمیق در حال بهرهبرداری و عدم برنامهریزی صحیح، در استفاده از منابع آب زیرزمینی موجب شده است که این دشت به عنوان یکی از مناطق بحرانی استان خراسان رضوی مطرح گردد. تراکم نسبتا زیاد روستاها و فعالیت غالب کشاورزی و وجود کارخانجات صنعتی مانند قند جوین  فروکروم  جمکو وتبدیل شدن دو قطب مهم جمعیتی این دشت(نقاب و جغتای) به شهرستان در سالهای اخیر، قطعا موجب بهرهبرداری بیش از پیش و افت منابع آب زیرزمینی و به دنبال آن تشدید پدیده فرونشینی خواهد شد که نگرانیهایی را برای برنامهریزان ایجاد خواهد کرد. به همین منظور در این تحقیق جهت مطالعه ارتباط فرونشینی با بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی، اقدام به تهیه وبررسی نقشههای توپوگرافی، زمینشناسی، تصاویر ماهوارهای، مطالعات کتابخانهای و میدانی گردید. درمرحله بعد باتهیه اطلاعات و آمارهواشناسی وهیدرولوژی نقشه پیزومتری منابع آب زیرزمینی تهیه و با استفاده از تکنیک GIS نقشه پهنهبندی فرونشینی در این دشت تهیه گردید. این نقشه نشاندهنده آن است که بیشترین افت مربوط به مناطقی است که روستاها به لحاظ تعداد، از تراکم وجمعیت بیشتری برخوردارند. همچنین صنایع منطقه نیز تاثیر زیادی در این مسئله داشتهاند. در نهایت باتوجه به نقشه ژئومورفولوژی و پهنهبندی افت منابع آب زیرزمینی  پیشنهادات لازم جهت تغذیه منابع آب زیرزمینی وجلوگیری از وقوع پدیده فرونشینی ارائه شده است.

Keywords:

دشت جوین , فرونشینی , پهنه بندی , افت آب های زیرزمینی , GIS