عملکرد و اجزای عملکرد گندم دیم تحت تاثیر شیب زمین و مقادیر مصرف بقایای گیاهی

اطلاعات محدودی درباره تاثیر مقدار بقایای گیاهی در جهتهای خاکورزی بر عملکرد گندم (Triticum aestivum L.) در مناطق دیم وجود دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر سطوح گوناگون بقایای گندم و جهت خاکورزی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم دیم رقم سرداری در سال زراعی ۹۵-۱۳۹۴ در منطقه دیمخیز زنجان انجام شد. پنج سطح بقایای گندم (صفر، ۲۵، ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ درصد پوشش سطح) در دو حالت شخم زمین (در امتداد شیب و روی خطوط تراز) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در زمینی با شیب ۱۰ درصد، مصرف و با خاک مخلوط شدند. نتایج نشان داد که عملکرد و اجزای عملکرد دانه تحت تاثیر شیب زمین و بقایای گندم و نیز برهمکنش آنها قرار گرفتند. در خاکورزی روی خطوط تراز، عملکرد دانه (۷۸/۱ تن در هکتار)، وزن هزار دانه (۲۶/۴۲ گرم)، وزن کل بقایای گندم (۷۸/۸۹۴ کیلوگرم در هکتار) و ارتفاع بوتهها (۱۱/۵۵ سانتیمتر) نسبت به شخم موازی شیب بهترتیب به اندازه ۳۲/۵، ۰۱/۵، ۱۹/۱۶ و ۳۶/۱ درصد بیشتر بود. بالاترین عملکرد دانه در جهت خاکورزی روی خطوط تراز با مصرف ۷۵ درصد بقایا (۴۵/۲ تن در هکتار) بهدست آمد که نسبت به شرایط بدون کاربرد بقایا در شخم موازی شیب، ۵۳ درصد بیشتر بود. بنابراین استفاده از بقایای گندم و برگرداندن آنها به خاک همراه با خاکورزی روی خطوط تراز پیش از کشت گندم، بهعنوان روشهای مدیریتی مناسب خاک برای دستیابی به عملکرد گندم بیشتر در کشتزارهای دیم منطقه است.

Keywords:

Water conservation , Contour tillage , Wheat residues , Water supply , Semi-arid region , حفظ آب , خاکورزی روی خطوط تراز , فراهمی آب , بقایای گندم , منطقه نیمهخشک