شواهد پدوژنیک و میکرومورفولوژیک تخریب اراضی جنگل تراشی شده لسی در شرق استان گلستان

به منظور بررسی تخریب اراضی از دیدگاه ژنز خاک و میکرومورفولوژی ده خاکرخ در دو کاربری جنگل و زراعی (جنگل تراشی شده) در موقعیت های پنج گانه شیب حفر و تشریح گردید. از کلیه افق ها برای تجزیه های فیزیکی و شیمیایی و نیز مطالعات میکرومورفولوژیکی نمونه برداری شد. خاک های جنگلی اغلب افق های آرجیلیک و کلسیک تکامل یافته ای داشته و نیز اپی پدون مالیک در خاکرخ آنها قابل شناسایی بود. این خاک ها در دو رده آلفی سول و مالی سول طبقه بندی می شوند. شستشوی آهک به عمق خاک، مهاجرت و انتقال رس به افق های زیرین و تشکیل خاک های تکامل یافته را می توان بیش از هر عامل دیگری به پایداری اراضی و آبشویی در این ناحیه که به واسطه پوشش متراکم جنگلی حاصل شده نسبت داد. در نواحی جنگل تراشی شده رده غالب خاک اینسپتی سول و سپس مالی سول می باشد و به جز در ناحیه پای شیب، اثری از افق آرجیلیک مشاهده نمی شود. این عدم حضور افق آرجیلیک یا به عبارتی حذف آن پس از جنگل تراشی یکی از مهم ترین و بارزترین شواهد پدوژنیک تخریب اراضی پس از تغییر کاربری به حساب می آید. برون زد لایه های سرشار از آهک (افق کلسیک) به سطح زمین، ناپدید شدن اپی پدون مالیک و تشکیل اپی پدون اکریک، ظهور شواهد اکسیداسیون و احیا، به دلیل تجمع رواناب در مناطق پست، کاهش ضخامت سولوم و تغییر رنگ خاک از دیگر نشانه های پدوژنیک تخریب اراضی در منطقه جنگل تراشی شده می باشد. مشاهدات میکروسکوپی حاکی از تبدیل ریزساختمان های دانه ای و اسفنجی بسیار متخلخل به انواعی از ریزساختمان های توده ای و متراکم با درصد تخلخل پایین در نواحی جنگل تراشی شده است. از بین رفتن پوشش های رسی در این خاک ها همگام با عدم مشاهده پدوفیچرهای جانوری از دیگر مهم ترین شواهد میکرومورفولوژیکی فرسایش و تخریب اراضی منطقه به حساب می آید.

Keywords:

Deforestation , Land degradation , Pedogenesis , Micromorphology , Loess. , جنگل تراشی , تخریب اراضی , پدوژنز , میکرومورفولوژی , لس