تجزیه اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و بررسی الگوی واکنش ژنوتیپی در ارقام یولاف

در این پژوهش از روش امی (تجزیه توام آثار افزایشی جمع پذیر و آثار متقابل ضرب پذیر) به منظور تعیین پایداری عملکرد ۹ ژنوتیپ یولاف متشکل از ۴ رقم کانادایی و ۵ لاین اصلاحی از ترکیه به همراه جوماکویی به عنوان شاهد در ۶ محیط (شرایط مختلف رشد و نمو : سه تاریخ کاشت ۲۰ مهر، ۱۰ آبان و ۳۰ آبان و ۳ تراکم کاشت ۳۰۰، ۳۷۵ و ۴۵۰ بذر در متر مربع) استفاده شد. آزمایش در سال زراعی ۸۰-۱۳۷۹ در مزرعه پژوهشی دانشگاه صنعتی اصفهان واقع در لورک نجف آباد اجرا گردید. برای هر محیط از طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار استفاده شد. طبق نتایج به دست آمده آثار اصلی ژنوتیپ و محیط و اثر متقابل ژنوتیپ× محیط معنی دار بودند و ۷۰% از مجموع مربعات آن توسط دو مولفه اصلی اول اثر متقابل (IPCI) تبیین شد. بر مبنای نمودارهای بای پلات اجزای ژنوتیپی و محیطی اولین و دومین مولفه اصلی اثر متقابل و میانگین های عملکرد ژنوتیپ ها و محیط ها، آماره های پایداری مدل AMMI۲ یعنیSIP۲ و EV۲ ، تجزیه الگوی واکنش ژنوتیپی و هم چنین نتایج تجزیه خوشه ای بر مبنای ارزش های ژنوتیپی و محیطی اولین مولفه اصلی اثر متقابل، نتیجه گیری شد که ارقام بویر، کالیبر و لاین ۲۸ پایدارترین واکنش را داشتند که از این بین رقم بویر کمترین IPC۱ را نشان داد. رقم پیسر و لاین های ۲ و ۱۷ ناپایدار و واجد سازگاری خصوصی با تراکم کاشت ۳۰۰ بذر در مترمربع بودند. لاین های ۳۲ و ۲۸ دارای سازگاری خصوصی با تاریخ کاشت اول بودند. جوماکویی و رقم پیسر نسبت به تاریخ های کاشت دوم و سوم و تراکم کاشت دوم سازگاری خصوصی نشان دادند.

Keywords:

Genotype environment interaction , Pattern genotype analysis , AMMI analysis , Oats , اثر متقابل ژنوتیپ و محیط , الگوی واکنش ژنوتیپی , تجزیه امی , یولاف