ملاکهایی برای شناسایی روایات اسرائیلی در جوامع حدیثی و تفسیری/ افشین حاتمی، اعظم فرجامی، مجتبی بیگلری

اسرائیلیات روایاتی هستند که بیشتر مروجان آن، نومسلمانانی از اهل کتاب بودند. مطالعات تاریخی درباره نحوه پیدایش این روایات و نقد فردی و گروهی برخی از این احادیث پیش تر انجام شده است؛ اما از آنجا که این روایات در جوامع حدیثی و تفسیری اسلامی راه یافتهاند، مهمترین چالش خواننده شناخت آنها و در اختیار داشتن ملاک و میزانی برای شناسایی و بازیابی آنها از روایات صحیح و معتبر است. بدین منظور روایات اسرائیلی در تفاسیر کهن شیعه و سنی بررسی شدند تا ملاکهای مشترکی که در آنها وجود دارد، به دست آید. این ملاکها گاه به انواع تعارض با قرآن و عقل میپردازند و میزان حجیت اسرائیلیات را در نظر میگیرند و گاه بنا بر نوع اقتباسی که از کتاب مقدس داشتند، با مقایسه موردی معرفی میشوند. ده ملاک شناسایی روایات اسرائیلی عبارتاند از: قصهپردازی، تعارض با قرآن و عقل، اقتباس از عهدین و اشتراک با آن، دربرداشتن جزئیات فراوان، حضور راویان قصهپرداز در سند، ناسازگاری با یکدیگر، رکاکت در لفظ و معنا، تعصب ناشی از قومیتگرایی و تکرار تاریخ در جغرافیای متفاوت.

Keywords:

کلیدواژهها: روایات اسرائیلی , تفسیر اثری , روایت تفسیری , قصهپردازی در روایات , کتاب مقدس , نقد متن حدیث