بررسی گرده شناسی و ریزریخت شناسی سطح اندوکارپ دانه دو گونه تنگرس Rhamnus cathartica L. و Rhamnus pallasii Fisch. & C. A. Mey. از تیره Rhamnaceae در شمال ایران

در پژوهش حاضر، دوگونه Rhamnus pallasiiو catharticaRhamnus از تیره  Rhamnaceaeدر شمال ایران ازنظر ریزریخت شناسی سطح دانه و گرده شناسی بررسی شدند. ویژگی هایی ازجمله محور قطبی (P)، محور استوایی (E) و نسبت طول محور قطبی به طول محور استوایی (P/E) گرده با میکروسکوپ نوری، شکل کلی دانه گرده در نمای قطبی و استوایی، تزئینات سطح اگزین و سطح اندوکارپ (درون بر میوه) دانه با عکس برداری میکروسکوپ الکترونی (SEM) بررسی شدند. نتایج نشان دادند شکل عمومی دانه گرده گونه Rh. pallasii از دید قطبی کروی Spheroidal تا سه گوش Subtriangular و از دید استوایی subprolate، سه شیاره (tricolporate) و دارای پل های عرضی استوایی در محل شیارهاست. تزئینات خارجی در زیرگونه Rh. pallasii subsp. sintenisiiمشبک توخالی با ابعاد متفاوت، در زیرگونه Rh. pallasii subsp. iranicaمشبک پر با سطح صاف و در Rh. × spathulifolia مشبک و میزان تراکم شبکه ها کم است. در تمام تاکسون های فروگونه ای، میوه شفت شامل ۲ تا ۳ دانه، دانه تخم مرغی شکل به رنگ قهوه ای روشن و تیره، دارای یک شیار در سطح شکمی و تزئینات سطح آن Foveolate (دارای چاله های آبله گون و برجستگی های نامنظم) است. بزرگ ترین دانه درگونه Rh. pallasii، طولانی ترین ترین شیار در زیرگونه Rh. pallasii subsp. pallasii، کوچک ترین دانه در زیرگونه Rh. pallasii subsp. sintenisii، کوتاه ترین ترین شیار در Rh. × spathulifolia و گونه Rh. cathartica و بزرگ ترین دانه در واریته Rh. cathartica var. cathartica مشاهده شد. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهند تزئینات سطحی دانه گرده برای جداسازی زیرگونه ها و واریته ها مفید است و طبقه بندی کلاسیک در مورد زیرگونه یا بخش را تایید می کند؛ ازسویی، اندوکارپ دانه صفت تاکسونومیک مناسبی برای تقسیم بندی زیرگونه ها نیست و صفت های بررسی شده بین تاکسون ها بسیار مشابه هستند.  

بررسی گرده شناسی و ریزریخت شناسی سطح اندوکارپ دانه دو گونه تنگرس Rhamnus cathartica L. و Rhamnus pallasii Fisch. & C. A. Mey. از تیره Rhamnaceae در شمال ایران Keywords:

Rhamnaceae , Rh. cathartica , Rh. pallasii , ایران , سطح اندوکارپ دانه , گرده شناسی