بررسی روند تغییرات شاخص خشکی طی دوره ۲۱۰۰-۱۹۶۶ در شمال غرب ایران

در این مطالعه، روند تغییرات شاخص خشکی (AI)، تبخیر و تعرق مرجع (ET۰) و بارش طی دوره ­های ۲۰۱۰-۱۹۶۶، ۲۰۴۰-۲۰۱۱، ۲۰۷۰-۲۰۴۱ و ۲۱۰۰-۲۰۷۱ در شش ایستگاه سینوپتیک غربی و شمال غربی ایران مطالعه شد. بدین منظور خروجی­ های مدل اقلیمی HadCM۳ تحت سناریوهای انتشار A۲ و B۲ به روش آماری به وسیله مدل Statistical downscaling model (SDSM) ریزمقیاس سازی شد. به منظور روندیابی تغییرات شاخص خشکی، بارش و تبخیر و تعرق مرجع در ۲۰۱۰-۱۹۶۶ از آزمون روندیابی من-کندال استفاده شد. بر مبنای نتایج آزمون روندیابی من-کندال، روند AI و بارش طی ۲۰۱۰-۱۹۶۶ در اکثر ایستگاه ها به­ طور معنی­ داری (۰.۰۵>p) نزولی بوده است. روند کاهشی تغییرات شاخص خشکی طی فصل­ های زمستان، بهار، تابستان و پاییز به ترتیب در پنج، چهار، صفر و دو ایستگاه از شش ایستگاه مطالعه شده معنی دار بوده است. این امر نشانگر نقش مهم کاهش شاخص خشکی فصل زمستان در روند نزولی شاخص خشکی سالانه در منطقه مورد مطالعه دارد. نتایج همچنین نشان دادند که در سه دوره ۳۰ساله ابتدایی، میانی و انتهایی قرن ۲۱، AI (میانگین تمامی ایستگاه­ ها) نسبت به دوره پایه (۱۹۹۰-۱۹۶۶) به ترتیب ۸.۰، ۱۴.۷ و ۳۴.۳ درصد تحت سناریوی A۲ و ۱۲.۶، ۱۲.۵ و ۲۰.۱ درصد تحت سناریوی B۲ کاهش خواهد یافت که بیانگر خشک­تر شدن اقلیم مناطق شمال غربی و غربی کشور طی سده حاضر است. بیشترین کاهش فصلی AI طی قرن ۲۱ در تابستان تحت سناریوی A۲ و در بهار تحت سناریوی B۲ مورد انتظار است. میانگین AI تمامی ایستگاه ­ها در دهه­ های انتهایی قرن حاضر تحت سناریوی A۲ نزدیک به ۰.۲ خواهد شد که بیانگر کاهش شدید شاخص خشکی مناطق مورد مطالعه تحت سناریوی A۲ می­ باشد. در برخی از مناطق از قبیل تبریز، افزایش نیاز تبخیری جو و کاهش بارش سبب تغییر کلاس اقلیمی از نیمه خشک به خشک خواهد شد.

Keywords:

تغییر اقلیم , ریزمقیاس سازی آماری , AI , SDSM