آموزش و رشد اقتصادی در ایران: یک ارزیابی بنیادی از مسائل و چالش های نظری و روش شناسی

با توجه به ناسازگار یهای زیاد در پژوه شهای تجربی، تاثیرگذاری آموزش بر رشد اقتصادی در کشورهایی چون ایران مورد مناقشه جدی بوده است. هدف اصلی مقاله، واشکافی و ارزیابی بنیادی این مسئله اساسی حول سه محور کلیدی است: بازنمایی ابعاد و گستره رابطه آموزش و رشد اقتصادی و الزامات علمی فنی آن، ارزیابی پژوه شهای تجربی ایرانی از جهت مسائل و چال شهای مبتلا به نظری و رو ششناسی، و معرفی الگوی رشد اقتصادی مناسب در چارچوب نظریه رشد درو نزا؛ داد ههای مورد نیاز از منابع بانک مرکزی و مرکز آمار ایران برای دوره ۱۳۳۸-۱۳۸۹ استفاده شده است. یافت ههای ب هدس تآمده نشان م یدهند که: ۱( ابعاد و گستره آموزش و رشد اقتصادی بسیار وسیع است اما در پژوه شهای تجربی )ایران( تنها بخش کوچکی از آن پوشش داده شده است، ۲( برآوردهای تجربی مربوط به تاثیر عوامل رشد اقتصادی، نسبت به ساختار الگو و نوع متغیر استفاد هشده، و نیز رو شهای مقابله با مشکلات اقتصادسنجی، بسیار حسا ساند و نتیجه ارزیاب یها را تغییر م یدهند؛ و ۳( از بین ۱۱ الگوی براز ششده، تنها الگوی ) ۶( جدول ) ۵( مناس بترین برآوردها را فراهم م یکند که با یافت ههای دیگران و انتظارات نظری همسو هستند. بر مبنای برآوردهای مذکور، سرمای هگذاری فیزیکی، سرمای هگذاری آموزشی، نرخ رشد جمعیت، استهلاک و تحولات فنی از عوامل اصلی رشد اقتصادی در ایران هستند؛ میزان تاثیر سرمای هگذاری آموزشی بر رشد اقتصادی در وضعیت پایدار، حدود دو برابر ) ۸۳ / ۰ در مقابل ۵۲ / ۰( میزان تاثیر سرمای هگذاری فیزیکی برآورد شده است که ب هروشنی اهمیت راهبردی سرمای هگذاری آموزشی را از منظر سیاس تگذاری آشکار م یکند.

Keywords:

Iran’s Economic Growth , Endogenous Growth Models , Steady State , Growth Determinants , Educational Investment , رشد اقتصاد ایران , الگوهای رشد در ون زا , وضعیت پایدار , سرمایه گذاری آموزشی , علم باوری , سرمایه انسانی