ارزیابی تغییرات عملکرد محصولات کشاورزی و ورودی به دریاچه ارومیه در حوضه زرینه رود تحت تاثیر تغییر سیستم های آبیاری از سطحی به تحت فشار با استفاده از مدل SWAT

دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه آب شور کشور است. سطح آب این دریاچه بدلیل گسترش سطح زیرکشت آبی اراضی کشاورزی و همچنین خشکسالی­های اخیر با افت شدید روبرو شده است. نتیجه این وضعیت، مشکلات جدی زیست محیطی برای دریاچه و منطقه اطراف آن بوده است. در این راستا افزایش راندمان آبیاری به عنوان یکی از راهکارهای اساسی در کاهش مصرف آب  و افزایش ورودی به دریاچه مطرح می­باشد. در این مقاله قابلیت این راهکار مورد بررسی قرار گرفته و در آن حوضه زرینه­رود که بزرگترین زیرحوضه دریاچه می­باشد، به عنوان منطقه مطالعاتی انتخاب گردیده است. در ادامه، برای شبیه­سازی­های مورد نیاز از مدل SWAT  استفاده گردید. بدین منظور ابتدا این مدل با استفاده از ۶ ایستگاه آبسنجی در سطح حوضه واسنجی و اعتبارسنجی شد. سپس، میزان تبخیر و تعرق واقعی و عملکرد محصولات کشاورزی عمده حوضه در سال­های پرباران بر اساس اطلاعات سند ملی آب واسنجی شد، که نتایج  R۲ بیش از ۸۰/۰ را نشان داد. مدل واسنجی شده همراه با تمهیداتی که برای تغییر روش آبیاری سطحی (راندمان ۳۸ درصد)  به بارانی (راندمان ۶۰ درصد) و قطره­ای (راندمان ۸۰ درصد) انجام شد نشان داد که مقدار محصول تولیدی بطور متوسط ۲۰ درصد نسبت به شرایط پایه افزایش یافته، سطح آب زیرزمینی با افت شدیدتر روبرو شده و مقدار حجم آب ورودی به دریاچه تغییر معنی­داری نخواهد داشت. لذا، این روش نمی­تواند راه حل اساسی در جهت تامین نیاز آبی دریاچه ارومیه تلقی گردد.  

Keywords:

دریاچه ارومیه , حوضه زرینه رود , راندمان آبیاری , تبخیر و تعرق واقعی , عملکرد محصولات , مدل SWAT