مقایسه رویکردهای برنامه ریزی پویا، خطی و غیرخطی در بهره برداری بهینه از مخزن (مطالعه موردی: خشکسالی سال های ۸۰-۱۳۷۷ شبکه های کشاورزی زاینده رود اصفهان)

با توجه به محدودیت منابع آب و وقوع خشکسالی­های متناوب در کشور، استفاده از سیاست­های کارآمد در بهره­برداری از مخازن سدها اهمیت زیادی یافته است. در این خصوص رویکردهای مختلفی را می­توان اعمال نمود که نوع مدل­سازی و فرضیات آن­ها می­تواند تعیین­کننده باشد. در این تحقیق، چهار رویکرد مدیریت تخصیص بهینه آب کشاورزی در شرایط خشکسالی در شبکه زاینده­رود اصفهان (دوره ۷۸-۱۳۷۷ تا ۸۰-۱۳۷۹) با استفاده از مجموعه­ای از شاخص­های عملکردی مخزن مورد مقایسه قرار گرفته است. رویکردهای فوق عبارت بودند از: ۱) مدل­سازی  DP با ملاحظه قطعیت جریان ورودی به مخزن و نیاز ثابت آب بخش کشاورزی، ۲) مدل­سازی  SDP با ملاحظه عدم قطعیت جریان ورودی و نیاز ثابت آب کشاورزی، ۳) مدل­سازی  SSDP با ملاحظات مد نظر در رویکرد دوم و ۴) ملاحظه نیاز متغیر کشاورزی با دخالت دادن جزئیات تخصیص آب در مراحل مختلف رشد گیاهی، بین محصولات مختلف و شبکه­های کشاورزی پایین­دست با مدل­های LP و NLP و نیز مدنظر قراردادن قطعیت جریان. نتایج نشان داد از منظر فرایند مدل­سازی، رویکرد اول و چهارم به­ترتیب ساده­ترین و پیچیده­ترین مراحل را به­همراه داشتند. از منظر شاخص­های کارایی مانند اعتمادپذیری (زمانی و کمی)، حداکثر کمبودها و مجموع آن، رویکردهای احتمالاتی که در آن­ها عدم قطعیت جریان ورودی لحاظ گردیده به­ترتیب با مقادیر ۳۸%، ۶۸%، ۱۵۷ و ۳۳۰ MCM شاخص­های نامبرده، عملکرد بهتری نسبت به سایرین داشته و این برتری عملکرد برای رویکرد سوم بارزتر بوده است. مقایسه سود حاصل از رویکردهای بهینه­سازی تحقیق با سود واقعی بهره­برداری از سیستم، افزایش ۶۸ تا ۷۳ درصدی متوسط سود را نشان داد. 

Keywords:

بهینه سازی , DP , SDP , SSDP , LP , NLP , زاینده رود