ارزیابی پایداری خاکدانه ها در برخی مناطق ایران

خاکدانه سازی فرایندی مهم و موقت در بحث ساختمان خاک است که علاوه بر خصوصیات ذاتی خاک متاثر از کاربری و مدیریت اراضی بوده و پایداری آن بر ویژگی های مهم خاک مانند نفوذپذیری، تهویه، مقاومت، فرسایش، انتقال آب، املاح، گازها و گرما اثر قابل توجهی دارد. در این پژوهش، با هدف بررسی اثر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک بر پایداری خاکدانه ها، نمونه های دست نخورده خاک (از دو عمق ۱۰-۰ و ۲۰-۱۰ سانتی متر) از مناطق گلستان، مازندران، کرمانشاه و آذربایجان غربی در تابستان سال ۱۳۷۸ برداشت شده و پس از انتقال به آزمایشگاه، درصد پایداری در خاکدانه های ۸/۲-۲ میلی متر و مقدار پراکنش رس در آنها به روش پوجاسوک و کی (۱۹۹۰) اندازه گیری شده است. تجزیه واریانس داده های پژوهش برای پارامتر پایداری خاکدانه های تر نشانگر معنی دار بودن تفاوت خاک ها در همه مناطق نمونه برداری بوده است. ترتیب بزرگی میانگین پایداری خاکدانه ها با آزمون دانکن و در سطح آماری پنج درصد چنین بوده است: مازندران <گلستان < کرمانشاه < آذربایجان غربی. تحلیل رگرسیون برای مجموعه مناطق و برای داده های هر منطقه نیز انجام شده و نشانگر آن بوده که در مجموعه مناطق، تغییرات پایداری خاکدانه ها به طور عمده متاثر از مقدار مواد آلی (۷۲۳/۰ =R۲ در سطح احتمال ۰۰۰۱/۰) است، در حالی که در منطقه گلستان مقدار رس و در منطقه آذربایجان غربی مقدار شن بیشترین تاثیر را داشته اند. نتایج تحلیل رگرسیون به روش گام به گام نیز منجر به ارائه معادله هایی شده است که از آنها مقدار پایداری خاکدانه های تر در مناطق مربوطه را می توان از روی متغیرهای دیگر خاک برآورد نمود.

Keywords:

Soil structure , Wet aggregate stability (WAS) , Dispersible clay (DC). , ساختمان خاک , پایداری خاکدانه های تر , مقدار پراکنش رس