تاثیر شیب رویشگاه در تغییر شکل گیاه گون گزی ( Astracantha adscendens )

درختچه گون گزی (Astracantha adscendens) بومی ایران بوده و در رویشگاه های کوه سری کوه های زاگرس می روید. این رویشگاه ها که در مناطقی مانند چهارمحال و بختیاری و فریدن بیشتر دیده می شوند، دارای برف زیاد وسراشیب های تند هستند. این مطالعه در منطقه چلگرد چهارمحال بختیاری و فریدن اصفهان صورت گرفت. بدین منظور، عوامل محیطی چون شیب، ارتفاع از سطح دریا و آزیموت شمال مغناطیسی، و درگون گزی، قطر تاج پوشش به صورت چهار شعاع، در جهت بالا، پایین و دو سمت راست و چپ شیب اندازه گیری شد. بین ابعاد اندازه گیری شده گیاه و عوامل محیطی آنالیز رگرسیون انجام گردید. نتایج نشان داد که شعاع سمت بالای شیب، با تغییر شیب هم بستگی منفی خیلی شدید دارد. بین شعاع به طرف پایین و شیب هم بستگی مشاهده نشد. دو شعاع سمت راست و چپ شیب هم که با یکدیگر هم بستگی شدید مثبت داشتند، متناسب با شیب کوتاه تر می شدند. حجم درختچه نیز در جهت بالای شیب کاهش یافته است. با آنالیز خوشه ای و رسم دندروگرام، شکل گیاه در هفت گروه طبقه بندی گردید. استرس فشار برف و یخ، باعث خراش و ساییدگی جوانه های سمت بالای شیب می گردد. با حرکت برف و باران، و نیز تردد حیوانات وحشی و دام اهلی، خاک و سنگ ریزه به طرف پایین حرکت کرده و تاثیر فیزیولوژیک و مکانیکی فوق را در گیاه موجب می شود. بنابراین، سر خوردن برف همراه با دیگر عوامل محیطی، آثار مختلفی بر شکل گیاه به جای می گذارند که می توان آنها را در سه گروه تاثیر مکانیکی مستقیم برف، تاثیر فیزیولوژیک برف و تاثیر غیرمستقیم بارندگی و حیوانات وحشی طبقه بندی کرد. در اثر این عوامل و واکنش فیزیولوژیک گیاه به آنها، شکل گون گزی از قیفی یا واژ مخروطی به نیمه قیفی شکل و یا نیم واژ مخروطی تبدیل می گردد.

Keywords:

, Alpine timberline habitats , Above alpine , Plant form , Cluster analysis , Habitat slope , Charmahal-e-Bakhtiari. , گون گزی , رویشگاه کوه سری , رویشگاه بالای حددارمرز , شکل گیاه , آنالیزخوشه ای , چهار محال و بختیاری , اصفهان ,